28 czerwca 2025 r. wchodzą w życie przepisy ustawy o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Ustawa ta wdraża do polskiego prawa tzw. Akt o dostępności, czyli dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług. W tym wpisie omówimy nowe przepisy z perspektywy Sprzedawcy, w tym wyjaśnimy czym jest dostępność, jakie obowiązki są po stronie Sprzedawcy oraz jakie zagrożenia w razie niedostosowania się do nowych przepisów.
Nowe przepisy mają na celu zwiększenie dostępności społecznej, umożliwiając osobom z niepełnosprawnościami pełne uczestnictwo w życiu społecznym i gospodarczym. Dla Sprzedawców internetowych dostosowanie sklepów do wymagań dostępności to nie tylko spełnienie wymogów prawnych, ale także poszerzenie bazy Klientów.
Wynikające z nowych przepisów wymogi dostępności dotyczą między innymi usług handlu elektronicznego. Dobra informacja jest taka, że przepisy przewidują szereg wyłączeń dla mikroprzedsiębiorców – o szczegółach piszemy w dalszej części wpisu.
Tekst ma charakter poradnikowy – nie jesteśmy w stanie tutaj omówić wszystkich możliwych przypadków, dlatego zachęcamy do indywidalnego kontaktu z nami oraz do samodzielnej lektury przepisów:
W pierwszej części artykułu skupiamy się przede wszystkim na przepisach – wskazujemy podstawowe definicje, kogo dotyczą obowiązki oraz jaki jest ich zakres. Na końcu zamieszczamy praktyczne i przydatne informacji oraz narzędzia dla Sprzedawców internetowych aby pomóc im dostosować swój sklep do nowych przepisów.
Zapraszamy do lektury!
Podstawowe informacje o ustawie o dostępności
Ustawa z 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze wdraża Europejski Akt o Dostępności, koncentrując się na podmiotach gospodarczych – w tym także na Sprzedawcach. Reguluje dostępność wybranych produktów (np. komputery, terminale płatnicze, e-czytniki) i usług (np. e-commerce, telekomunikacja, bankowość detaliczna), aby były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Ustawa ta jest szczególnie istotna dla Sprzedawców internetowych, ponieważ e-commerce jest wyraźnie wymieniony jako usługa objęta wymaganiami.
Ustawa wchodzi w życie 28 czerwca 2025 r., przy czym przepisów ustawy nie stosuje się do produktów (nie usług) wprowadzonych do obrotu przed dniem wejścia w życie ustawy.
Ustawa określa w skrócie:
- wymagania dostępności produktów i usług;
- obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie zapewniania spełniania wymagań dostępności produktów i usług;
- system, zasady i tryb sprawowania nadzoru rynku w zakresie zapewniania spełniania wymagań dostępności produktów i usług.
Kogo dotyczą obowiązki dotyczące dostępności
W zakresie produktów objętych ustawą obowiązki dotyczą:
a) producentów,
b) upoważnionych przedstawicieli,
c) importerów,
d) dystrybutorów (w tej roli może występować między innymi sprzedawca internetowy);
Brzmi podobnie jak w przypadku GPSR? Zgadza się, tam także występują te same podmioty gospodarcze i co więcej część obowiązków się powtarza (np. konieczność podania danych producenta, czy importera na produkcie).
Ważne! Importera lub dystrybutora traktuje się jak producenta, jeżeli wprowadzają do obrotu produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem towarowym lub modyfikują produkt znajdujący się w obrocie w taki sposób, że może to mieć wpływ na jego zgodność z wymaganiami dostępności. Tą zasadę pewnie kojarzysz także z GPSR – tam działa to tak samo.
W zakresie usług spełnienie wymogów jest nastomiast obowiązkiem usługodawców (takim usługodawcą jest np. Sprzedawca internetowy).
Poniźej wskazujemy ważne wyłączenie dotyczące mikroprzedsiębiorców – zapoznaj się z nim koniecznie.
Jakich produktów i usług dotyczy ustawa o dostępności
Produkty – przepisy ustawy nie dotyczą wszystkich produktów (choć pewnie ten katalog będzie poszerzany) – na moment wejścia w życie przepisów stosuje się je do następujących produktów:
1) konsumenckich systemów sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia i ich systemów operacyjnych (np. komputer stacjonarny, laptop)
2) terminali:
a) płatniczych, będących urządzeniami, których głównym przeznaczeniem jest umożliwianie dokonywania płatności z użyciem instrumentów płatniczych w rozumieniu art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2024 r. poz. 30 i 731) w fizycznym punkcie sprzedaży,
b) samoobsługowych przeznaczonych do oferowania lub świadczenia usług objętych ustawą:
– bankomatów i wpłatomatów,
– automatów biletowych,
– urządzeń do odprawy,
– interaktywnych terminali przeznaczonych do udzielania informacji, z wyjątkiem terminali instalowanych jako zintegrowane części pojazdów samochodowych, statków powietrznych, statków wodnych i taboru kolejowego,
3) konsumenckich urządzeń końcowych z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług (np. smartfon, tablet):
a) telekomunikacyjnych,
b) dostępu do audiowizualnych usług medialnych,
4) czytników książek elektronicznych
Usługi – przepisy ustawy stosuje się także do oferowanych lub świadczonych usług na rzecz konsumentów:
1) telekomunikacyjnych, z wyjątkiem usług transmisji wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług komunikacji maszyna – maszyna,
2) dostępu do audiowizualnych usług medialnych,
3) towarzyszących usługom autobusowego i autokarowego transportu pasażerskiego, usługom wodnego transportu pasażerskiego oraz usługom lotniczego i kolejowego transportu pasażerskiego w zakresie:
a) stron internetowych,
b) usług oferowanych lub świadczonych za pomocą urządzeń mobilnych, w tym aplikacji mobilnych,
c) biletów elektronicznych i usług elektronicznych systemów sprzedaży biletów,
d) dostarczania informacji związanych z tymi usługami, w tym informacji o podróży w czasie rzeczywistym, przy czym w odniesieniu do dostarczania tych informacji za pośrednictwem ekranów informacyjnych obowiązek ten dotyczy wyłącznie interaktywnych ekranów znajdujących się na terytorium Unii Europejskiej,
e) dostarczania informacji za pomocą przeznaczonych do tego interaktywnych terminali samoobsługowych znajdujących się na terytorium Unii Europejskiej, z wyjątkiem terminali instalowanych jako zintegrowane części pojazdów samochodowych, statków powietrznych, statków wodnych i taboru kolejowego,
4) bankowości detalicznej,
5) rozpowszechniania książek elektronicznych,
6) handlu elektronicznego (to między innymi sklepy internetowe)
W skrócie oznacza to, że prowadząc sklep internetowy jesteśmy objęci wymogami ustawy, z zastrzeżeniem wyjątku dotyczącego mikroprzedsiębiorców, o którym piszemy poniżej.
Ważne – ustawa wyraźnie wskazuje usługi świadczone na rzecz konsumentów, co oznacza, że w przypadku sprzedaży usług wyłącznie B2B przepisy nie mają zastosowania.
Mikroprzedsiębiorcy i inne wyłączenia
Przepisów ustawy nie stosuje się do (kluczowy dla Sprzedawców będzie wyjątek dotyczący mikroprzedsiębiorców):
1) usług oferowanych lub świadczonych przez mikroprzedsiębiorców;
2) stron internetowych i aplikacji mobilnych w zakresie:
a) map oraz map interaktywnych, w tym geoportali, w przypadku gdy na tych mapach, mapach interaktywnych, w tym geoportalach, przeznaczonych do zastosowań nawigacyjnych dane teleadresowe i położenie geograficzne są prezentowane w sposób dostępny cyfrowo, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1440),
b) treści, które nie są finansowane i nie są tworzone przez dany podmiot gospodarczy oraz nie znajdują się pod jego kontrolą;
3) usług komunikacji miejskiej oraz do gminnych, metropolitalnych, powiatowych, powiatowo-gminnych i wojewódzkich przewozów pasażerskich w rozumieniu odpowiednio art. 4 ust. 1 pkt 3, 5a, 10, 10a i 25 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. z 2023 r. poz. 2778), z wyjątkiem usług, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3 lit. e.
Zgodnie z nowymi przepisami przepisów ustawy nie stosuje się do usług (tylko do usług, do produktów już to wyłączenie nie ma zastosowania) oferowanych lub świadczonych przez mikroprzedsiębiorców. W praktyce oznacza to, że sklepy internetowe prowadzone przez mikroprzedsiębiorców nie są objęte wymagami ustawy w zakresie wymogów stawianych usługom. Oczywiście mogą oni się do nich dostosować, aczkolwiek przepisy nie nakładają takiego obowiązku.
Ważne – wyłączenie dotyczy samej usługi sklepu internetowego. Natomiast już jako na przykład dystrybutor lub producent produktów objętych ustawą także mikroprzedsiębiorca będzie zobowiązany do przestrzegania obowiązków dotyczących np. dystrybutora, czy producenta. W praktyce może się zdarzyć tak, że Twój sklep nie będzie objęty wymogami dostępności (bo masz status mikroprzedsiębiorcy), ale sprzedając w nim produkty objęte wymogami dostępności (np. komputery, laptopy, czy smartfony) będziesz musiał spełnić obowiązki informacyjne z tym związane – szerzej piszemy o tym w dalszej części wpisu.
Kim jest mikroprzedsiębiorca?
Mikroprzedsiębiorca to firma, która zatrudnia średniorocznie mniej niż 10 pracowników i której roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza równowartości 2 milionów euro. Oba kryteria muszą być spełnione łącznie, więc na przykład jeżeli zatrudniasz 11 pracowników, a Twój obrót roczny nie przekracza 2 mln euro, to nie jesteś mikroprzedsiębiorcą.
To bardzo ważne, więc powtórzmy – aby posiadać status mikroprzedsiębiorcy musisz spełniać łącznie dwa warunki w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych:
- zatrudniałeś średniorocznie mniej niż 10 pracowników,
- osiągnąłeś roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów twojego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Poniżej omawiamy kolejne wyłączenie z uwagi na znaczny zakres zmian lub nieproporcjonalne koszty.
Dodatkowe wyłączenie z uwagi na koszty lub zasadnicze zmiany produktu – tutaj jeszcze warto odnotować art. 21 ustawy, który przewiduje możliwość uniknięcia spełnienia wymagań dostępności w przypadku np. wymogu wprowadzenia zasadniczej zmiany podstawowych właściwości produktu lub usługi lub nieproporcjonalnych kosztów, przy czym konieczne jest w takim wypadku sporządzenie stosownej analizy i dostępności to potwierdzającej:
Art. 21 [Ocena obowiązku spełniania wymagań dostępności przez podmiot gospodarczy]
1. Wymagania dostępności mają zastosowanie wyłącznie w zakresie, w jakim zapewnienie zgodności z nimi:
1) nie wymaga wprowadzenia zasadniczej zmiany podstawowych właściwości produktu albo usługi;
2) nie stanowi dla podmiotu gospodarczego nieproporcjonalnego obciążenia.
2. Podmiot gospodarczy dokonuje oceny, czy zapewnienie zgodności z określonym wymaganiem dostępności:
1) wymaga wprowadzenia zasadniczej zmiany podstawowych właściwości produktu albo usługi;
2) stanowi dla niego nieproporcjonalne obciążenie.
3. Dokonując oceny, o której mowa w ust. 2 pkt 2, podmiot gospodarczy stosuje następujące kryteria:
1) stosunek kosztów netto związanych ze spełnianiem określonego wymagania dostępności do ogólnych kosztów operacyjnych i kapitałowych produkcji, dystrybucji lub importu produktu albo oferowania lub świadczenia usługi ponoszonych przez podmiot gospodarczy;
2) szacowane koszty i korzyści dla podmiotu gospodarczego, w tym w odniesieniu do procesów wytwórczych i inwestycji, w stosunku do szacowanej korzyści dla osób ze szczególnymi potrzebami, z uwzględnieniem liczby przypadków i częstotliwości korzystania z produktu albo usługi;
3) stosunek kosztów netto związanych ze spełnianiem wymagań dostępności do przychodów netto podmiotu gospodarczego ze sprzedaży produktu albo oferowania lub świadczenia usługi.
4. Przy obliczaniu kosztów netto, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 3, uwzględnia się:
1) jednorazowe koszty organizacyjne ponoszone w związku:
a) z zatrudnieniem dodatkowego personelu dysponującego wiedzą fachową w zakresie dostępności produktów albo usług,
b) ze szkoleniem personelu i nabywaniem kompetencji w zakresie dostępności produktów albo usług,
c) z opracowaniem nowych procesów w celu uwzględnienia dostępności w rozwoju produktu albo usługi,
d) z opracowaniem wytycznych dotyczących dostępności produktów albo usług,
e) z zapoznaniem się z przepisami w zakresie dostępności produktów albo usług;
2) bieżące koszty produkcji i rozwoju ponoszone w związku z:
a) projektowaniem funkcji lub właściwości zapewniających spełnianie wymagań dostępności przez produkt albo usługę,
b) realizacją procesów wytwórczych,
c) testowaniem produktu albo usługi w zakresie dostępności,
d) opracowaniem dokumentacji dotyczącej czynności, o których mowa w lit. a-c.
5. Podmiot gospodarczy sporządza dokumentację przebiegu oceny, o której mowa w ust. 2, i dokonanych w jej ramach ustaleń.
6. Podmiot gospodarczy przechowuje dokumentację przebiegu oceny, o której mowa w ust. 2, i dokonanych w jej ramach ustaleń, przez okres 5 lat od dnia:
1) ostatniego udostępnienia na rynku produktu;
2) zakończenia oferowania lub świadczenia usługi.
Teoretycznie więc jest możliwość uniknięcia dostosowania się do wymogów dostępności, aczkolwiek najpewniej będą to rzadkie przypadki – konieczność przygotowania dokumentacji i wybronienia tego wyjątku może być bardziej kosztowna niż przystosowanie produktu lub usługi do wymogów dostępności.
W praktyce najcześciej będziemy korzystać z wyłączenia dotyczącego mikroprzedsiębiorców – dotyczy to jednak wyłącznie usług.
Na czym polega spełnianie wymagań dostępności
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie dostępność to właściwość produktu albo usługi umożliwiającą korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem przez osoby ze szczególnymi potrzebami na zasadzie równości z innymi użytkownikami, która jest osiągana przez zastosowanie projektowania uniwersalnego, a w przypadku braku takiej możliwości – przez zastosowanie racjonalnych usprawnień, o których mowa w art. 2 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169 oraz z 2018 r. poz. 1217).
Ustawa nie wskazuje konkretnych rozwiązań, a bardziej kryteria i cechy jakie powinien spełniać produkt lub usługa aby być dostępnymi. Ustawa w art. 7 i następnych szczegółowo wskazuje na czym polega spełnianie wymagań dostępności zarówno w stosunku do produktu, jak i świadczonych usług. Szczególnie jeżeli sprzedajesz wymienione wyżej produkty lub jesteś ich producentem lub importerem, to zachęcamy do szczegółowej lektury przepisów. Poniżej wskażemy wybrane kryteria świadczące o spełnieniu dostępności.
Pamiętaj, że wymogi dotyczą wyłącznie produktów wskazanych w ustawie (komputery osobiste, laptopry, czytniki książek, smartfony i inne wskazane na wyżej), a nie wszystkich produktów. Natomiast wymogi dotyczące usług będą odnosiły się między innymi do sklepu internetowego.
Produkty – przykładowo art. 7 wskazuje na kryteria dotyczące dostępności informacji o produkcie:
Spełnianie wymagań dostępności w zakresie informacji o produkcie jest zapewnione, jeżeli:
1) instrukcje, etykiety i ostrzeżenia dotyczące użytkowania produktu, które zostały zamieszczone w lub na produkcie, są:
a) udostępniane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego,
b) przedstawione:
– w sposób zapewniający ich zrozumiałość i postrzegalność,
– za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kroju, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i odstępów między literami, wierszami i akapitami;
2) instrukcje dotyczące użytkowania produktu, w szczególności instrukcje dotyczące dostępu do funkcji produktu, sposobu ich aktywacji i ich interoperacyjności z narzędziami wspomagającymi, które nie zostały zamieszczone w lub na produkcie, są udostępnione publicznie w inny sposób, w szczególności za pośrednictwem strony internetowej, wraz z wprowadzeniem do obrotu produktu z dołączoną informacją o miejscu ich udostępnienia zamieszczoną na produkcie lub opakowaniu produktu oraz:
a) spełniają wymagania dostępności określone w pkt 1,
b) obejmują:
– alternatywną prezentację treści nietekstowych,
– opis interfejsu użytkownika,
– informacje o spełnianiu przez produkt wymagań dostępności określonych odpowiednio w art. 8-11 oraz informacje, jakie rozwiązania zostały przyjęte w celu spełniania tych wymagań,
c) są przedstawione w formatach tekstowych umożliwiających wykorzystanie ich w alternatywnej i wspomagającej komunikacji, które mogą być przedstawiane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego,
d) obejmują opis oprogramowania i sprzętu łączących produkt z narzędziami wspomagającymi wraz z wykazem narzędzi wspomagających, które były testowane razem z produktem;
3) instrukcje dotyczące instalacji, konserwacji, przechowywania i pozbywania się produktu, które nie zostały zamieszczone w lub na produkcie, są udostępnione publicznie w inny sposób, w szczególności za pośrednictwem strony internetowej, wraz z wprowadzeniem do obrotu produktu z dołączoną informacją o miejscu ich udostępnienia zamieszczoną na produkcie lub opakowaniu produktu oraz spełniają wymagania dostępności określone w pkt 1, pkt 2 lit. b tiret pierwszym i lit. c;
4) informacje na opakowaniu produktu spełniają wymagania dostępności określone w pkt 1.
Tutaj warto wskazać, że jeżeli produkt albo usługa są zgodne z odpowiednimi postanowieniami norm zharmonizowanych lub specyfikacji technicznych albo ich częściami, uznaje się, że taki produkt albo taka usługa spełniają wymagania dostępności w zakresie, w jakim te wymagania są objęte tymi normami zharmonizowanymi lub specyfikacjami technicznymi albo ich częściami.
Produkty – Artykuł 8 dotyczy interfejsu użytkownika w produktach objętych ustawą:
Produkt, w tym interfejs użytkownika, spełnia co najmniej następujące wymagania dostępności:
1) jeżeli produkt:
a) umożliwia komunikowanie się – zapewnia się, że ta funkcja jest dostępna przez więcej niż jeden kanał sensoryczny i obejmuje rozwiązania alternatywne dla elementów wizualnych, dźwiękowych, mowy i dotykowych,
b) wykorzystuje mowę – zapewnia się rozwiązania alternatywne dla mowy i wprowadzania danych głosowych na potrzeby komunikacji, obsługi, sterowania i orientacji,
c) wykorzystuje elementy wizualne – zapewnia się sposoby poprawy wyrazistości wizji oraz rozwiązania umożliwiające powiększanie obrazu, zwiększanie jego jasności i kontrastu, a także interoperacyjność z narzędziami wspomagającymi i programami umożliwiającymi nawigację po interfejsie użytkownika,
d) wykorzystuje kolor do przekazywania informacji, wskazania działania, które należy wykonać, wskazania konieczności reakcji ze strony użytkownika lub zaznaczenia pewnych elementów – zapewnia się rozwiązania alternatywne do stosowania kolorów,
e) wykorzystuje sygnały dźwiękowe do przekazywania informacji, wskazania działania, które należy wykonać, wskazania konieczności reakcji ze strony użytkownika lub zaznaczenia pewnych elementów – zapewnia się rozwiązania alternatywne do stosowania sygnałów dźwiękowych,
f) wykorzystuje elementy dźwiękowe – zapewnia się możliwość sterowania głośnością i szybkością odtwarzania, zaawansowane funkcje dźwiękowe, w tym redukcję zakłóceń ze strony sygnałów dźwiękowych pochodzących od znajdujących się w pobliżu produktów, oraz wyrazistość dźwięku,
g) wymaga ręcznej obsługi i sterowania – zapewnia się możliwość sterowania sekwencyjnego i alternatywne rozwiązania z zakresu motoryki małej oraz unika się konieczności jednoczesnego poruszania więcej niż jednym przełącznikiem, a także zapewnia się możliwość rozróżnienia przełączników za pomocą dotyku;
2) tryby pracy nie wymagają wykonywania ruchów o dużym zasięgu lub użycia dużej siły fizycznej;
3) zastosowane rozwiązania ograniczają prawdopodobieństwo wywołania ataków padaczki fotogennej;
4) przy korzystaniu z właściwości zapewniających spełnianie wymagań dostępności zapewnia się ochronę prywatności użytkownika;
5) zapewnia się:
a) rozwiązania alternatywne dla identyfikacji biometrycznej i kontroli danych biometrycznych,
b) spójność funkcji,
c) wystarczająco długi czas na reakcję użytkownika oraz możliwość dostosowywania przez użytkownika czasu na tę reakcję,
d) oprogramowanie i sprzęt służące do łączenia się z narzędziami wspomagającymi.
Czytnik książek elektronicznych powinien być dodatkowo wyposażony w technologię syntezy mowy w języku interfejsu użytkownika.
Usługi – art. 12 dotyczy usług (np. sklepów internetowych), które wskazuje ogólne wymogi w tym zakresie:
1. Do oferowania lub świadczenia usług wykorzystuje się produkty spełniające wymagania dostępności określone w art. 7-11.
2. W ramach oferowania i świadczenia usług zapewnia się:
1) udzielanie informacji w postaci papierowej lub elektronicznej o oferowanych i świadczonych usługach oraz, w przypadku produktów wykorzystywanych w ramach oferowania lub świadczenia usług – udzielanie informacji o związku tych produktów z usługą, funkcjach i właściwościach zapewniających spełnianie wymagań dostępności oraz ich interoperacyjności z narzędziami wspomagającymi, a także informacji niezbędnych do korzystania z usługi:
a) za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego,
b) w sposób zapewniający ich zrozumiałość,
c) w formatach tekstowych umożliwiających wykorzystanie ich w alternatywnej i wspomagającej komunikacji, które mogą być przedstawiane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego,
d) za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kroju, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i odstępów między literami, wierszami i akapitami,
e) z alternatywną prezentacją treści nietekstowych;
2) udzielanie informacji, o których mowa w pkt 1, w postaci elektronicznej w sposób zapewniający postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność tych informacji;
3) jednolitość stron internetowych i aplikacji mobilnych przez zapewnienie ich postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i kompatybilności.
W art. 18 wskazano natomiast dodatkowe wymogi dostępności do usług handlu elektronicznego (np. sklepu internetowego)
1) udzielanie informacji o spełnianiu wymagań dostępności przez produkty albo usługi, jeżeli te informacje zostały podane przez obowiązany do tego podmiot gospodarczy (przykładowo – jak sprzedajesz w sklepie np. laptopy, czy smartforny i producent podał informacje o spełnianiu przez nie wymagań dostępności – a jak się dowiesz z dalszej części wpisu ma taki obowiązek – to te informacje powinieneś podać także na stronie sklepu);
2) postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność funkcji i metod służących identyfikacji stron usługi handlu elektronicznego, zachowaniu bezpieczeństwa oraz dokonywaniu płatności, składaniu podpisów elektronicznych i usług płatniczych stanowiących część tej usługi (to dość szerokie i ogólne wymogi, ale w zasadzie ponownie wracamy do standardów WCAG i dodatkowo kładziemy szczególny nacisk na proces składania zamówienia i dokonywania płatności, tak aby zminimalizować niedostępności z tym związane)
Art. 12 i 18 powyżej określają podstawowe wymogi między innymi dla Sprzedawców internetowych – to z nich głównie wynika konieczność przeprowadzenia audytu i dostosowania strony sklepu do standardów WCAG oraz dodatkowe obowiązki informacyjne w przypadku sprzedaży produktów objętych wymogami dostępności.
Na marginesie – z uwagi na to, że ten temat może dotyczyć części naszych Klientow – wskazujemy także art. 17, gdzie wskazano dodatkowe wymogi do usług rozpowszechniania książek elektronicznych:
Poza spełnianiem wymagań dostępności, o których mowa w art. 12, w ramach usług rozpowszechniania książek elektronicznych zapewnia się:
1) w przypadku gdy książka elektroniczna zawiera oprócz tekstu także dźwięk – synchronizację tekstu i dźwięku;
2) interoperacyjność pliku książki elektronicznej zapewniającą kompatybilność i funkcjonalność narzędzi wspomagających z plikiem książki elektronicznej;
3) dostęp do treści i struktury książki elektronicznej;
4) możliwość nawigacji po treści i układzie graficznym książki elektronicznej, również w dynamicznym układzie graficznym;
5) możliwość wyboru alternatywnego sposobu przedstawienia treści książki elektronicznej zapewniającego jej postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność;
6) udzielanie informacji o funkcjach i właściwościach zapewniających spełnianie wymagań dostępności treści książki elektronicznej za pośrednictwem metadanych.
W dalszej części przechodzimy do konkretnych obowiązków w zależności od pełnionej roli w cyklu od wyprodukowania do sprzedaży produktu, czy usługi.
Obowiązki producentów związane z dostępnością
Poniżej wskazujemy na kluczowe obowiązki producentów związane z dostępnością produktów:
1. Producent zapewnia, że produkty, które wprowadza do obrotu, spełniają wymagania dostępności.
2. Producent dokonuje oceny zgodności produktu z wymaganiami dostępności na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji.
3. W ramach wewnętrznej kontroli produkcji, o której mowa w ust. 2, producent sporządza dokumentację techniczną produktu zawierającą niezbędne informacje pozwalające na ocenę zgodności projektu, produkcji i działania produktu z mającymi zastosowanie wymaganiami dostępności, w tym co najmniej:
1) ogólny opis produktu;
2) wykaz norm zharmonizowanych lub specyfikacji technicznych albo ich części stosowanych do produktu albo opisy rozwiązań przyjętych w celu spełniania odpowiednich wymagań dostępności, w przypadku gdy takie normy zharmonizowane lub specyfikacje techniczne albo ich części nie zostały zastosowane.
4. W przypadku zastosowania części norm zharmonizowanych lub specyfikacji technicznych w dokumentacji technicznej produktu określa się, które części zostały zastosowane.
5. Producent przechowuje dokumentację techniczną produktu przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do obrotu tego produktu.
6. Jeżeli z dokonanej oceny zgodności produktu, o której mowa w ust. 2, wynika, że produkt spełnia wymagania dostępności, przed jego wprowadzeniem do obrotu producent:
1) sporządza w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej deklarację zgodności potwierdzającą zgodność produktu z wymaganiami dostępności, zwaną dalej ,,deklaracją zgodności”;
2) umieszcza na produkcie lub jego tabliczce znamionowej w sposób widoczny, czytelny i trwały oznakowanie CE.
7. W przypadku gdy umieszczenie na produkcie lub jego tabliczce znamionowej oznakowania CE w sposób, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, jest niemożliwe lub nieuzasadnione ze względu na charakter produktu, oznakowanie CE umieszcza się na opakowaniu i w dołączonych do produktu dokumentach w sposób, o którym mowa w ust. 6 pkt 2.
8. Producent umieszcza na produkcie, a w przypadku gdy jest to niemożliwe ze względu na wielkość lub charakter produktu – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu, nazwę typu, numer partii, numer serii lub inne informacje umożliwiające jego identyfikację.
9. Producent umieszcza na produkcie, a w przypadku gdy jest to niemożliwe ze względu na wielkość lub charakter produktu – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu, swoje imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe, w tym wskazanie jednego punktu kontaktowego z producentem. Dane kontaktowe są podawane w języku polskim.
10. Producent dołącza do produktu lub udostępnia publicznie instrukcje, ostrzeżenia, etykiety oraz informacje, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy.
11. W przypadku powzięcia uzasadnionej wątpliwości, że produkt nie spełnia wymagań dostępności, producent niezwłocznie podejmuje działania naprawcze niezbędne do zapewnienia zgodności produktu z tymi wymaganiami albo wycofuje z obrotu produkt. Producent niezwłocznie informuje właściwy organ nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, oraz odpowiednie organy nadzoru rynku w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej, w których produkt został udostępniony na rynku, o niespełnianiu przez produkt wymagań dostępności oraz o podjętych działaniach naprawczych albo o wycofaniu z obrotu produktu. Producent prowadzi w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej ewidencję produktów, które nie spełniają wymagań dostępności, i związanych z tym skarg, o których mowa w art. 35 ust. 1.
Ustawa określa także wymogi dotyczące samej deklaracji zgodności produktu (nie mylić z deklaracją dostępności zamieszczaną na stronie internetowej, o której piszemy w dalszej części):
1. Deklarację zgodności producent sporządza zgodnie z przepisami o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku oraz załącznikiem III do decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie wspólnych ram dotyczących wprowadzania produktów do obrotu, uchylającej decyzję Rady 93/465/EWG (Dz.Urz. UE L 218 z 13.08.2008, str. 82).
2. W deklaracji zgodności producent wykazuje spełnianie odpowiednich wymagań dostępności.
3. W przypadku gdy w wyniku dokonania oceny, o której mowa w art. 21 ust. 2, producent nie jest obowiązany do spełniania wymagań dostępności, w deklaracji zgodności zawiera się informacje, które wymagania dostępności nie są spełnione.
4. Producent aktualizuje deklarację zgodności każdorazowo w przypadku zmiany funkcji lub właściwości produktu.
5. W przypadku gdy dla danego produktu przepisy prawa wymagają sporządzenia więcej niż jednej deklaracji zgodności, jest sporządzana jedna deklaracja zgodności uwzględniająca wszystkie wymagania wynikające z tych przepisów prawa wraz ze wskazaniem tych przepisów.
6. Przez sporządzenie i podpisanie deklaracji zgodności producent przyjmuje odpowiedzialność za zgodność produktu z wymaganiami dostępności.
7. Producent przechowuje deklarację zgodności przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do obrotu danego produktu.
Obowiązki importerów związane z dostępnością
Importer ma obowiązek:
1) wprowadzać do obrotu wyłącznie produkty spełniające wymagania dostępności;
2) przed wprowadzeniem do obrotu produktu zapewnić, żeby producent wykonał obowiązki określone powyżej (w pkt. art. 23 ust. 2-4, 6 i 7 oraz art. 26 ustawy);
3) nie wprowadzać do obrotu produktu, co do którego powziął uzasadnioną wątpliwość, czy produkt spełnia wymagania dostępności, i poinformować o tym producenta oraz właściwe organy nadzoru rynku, o których mowa w art. 38 ust. 3;
4) umieścić na produkcie, a w przypadku gdy jest to niemożliwe ze względu na wielkość lub charakter produktu – na opakowaniu lub w dokumencie dołączonym do produktu, swoje imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe podane w języku polskim;
5) zapewnić, aby do produktu zostały dołączone lub zostały udostępnione publicznie instrukcje oraz ostrzeżenia dotyczące użytkowania produktu sporządzone w języku polskim z zachowaniem ich zrozumiałości;
6) zapewnić, żeby warunki przechowywania i transportu produktu nie wpływały negatywnie na jego zgodność z wymaganiami dostępności, w czasie gdy ponosi odpowiedzialność za produkt;
7) przez okres 5 lat od dnia wprowadzenia do obrotu danego produktu przechowywać kopię deklaracji zgodności;
8) na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwych organów nadzoru rynku, o których mowa w art. 38 ust. 3, zapewnić im dostęp do dokumentacji technicznej produktu, o której mowa w art. 23 ust. 3 i 4;
9) w przypadku powzięcia uzasadnionej wątpliwości, że wprowadzony do obrotu przez niego produkt nie spełnia wymagań dostępności, niezwłocznie podjąć działania naprawcze niezbędne do zapewnienia spełniania przez produkt tych wymagań albo wycofać z obrotu ten produkt;
10) poinformować właściwy organ nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, o niespełnianiu przez produkt wymagań dostępności, podając informacje na temat niespełniania wymagań dostępności oraz o podjętych działaniach naprawczych albo o wycofaniu z obrotu produktu;
11) prowadzić w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej ewidencję produktów, które nie spełniają wymagań dostępności, i związanych z tym skarg, o których mowa w art. 35 ust. 1;
12) na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwego organu nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, w terminie określonym w tym żądaniu, przekazuje informacje i dokumentację konieczne do wykazania spełniania przez produkt wymagań dostępności, w języku polskim, w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej;
13) współpracować z Prezesem Zarządu PFRON lub właściwym organem nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, w celu usunięcia niezgodności produktu przez niego wprowadzonego do obrotu z wymaganiami dostępności, w szczególności przez podejmowanie działań mających na celu zapewnienie spełniania przez produkt tych wymagań.
Obowiązki dystrybutorów (w tym Sprzedawców) związane z dostępnością
Dystrybutor produktu ma obowiązek:
1) przed udostępnieniem na rynku produktu, sprawdzić, czy producent i importer wykonali obowiązki określone powyżej (odpowiednio w art. 26 oraz w art. 29 pkt 2, 4 i 5 ustawy) – dotyczy to między innymi zamieszczenia wymaganych inforamcji na produkcie, instrukcji itd.
2) sprawdzić, czy na produkcie umieszczono oznakowanie CE;
3) zapewnić, żeby warunki przechowywania i transportu produktu nie wpływały negatywnie na jego zgodność z wymaganiami dostępności, w czasie gdy ponosi odpowiedzialność za produkt;
4) nie udostępniać na rynku produktu, co do którego powziął uzasadnioną wątpliwość, czy produkt spełnia wymagania dostępności, i poinformować o tym producenta, importera i właściwy organ nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3;
5) w przypadku powzięcia uzasadnionej wątpliwości, że udostępniony na rynku produkt nie spełnia wymagań dostępności, niezwłocznie poinformować producenta lub upoważnionego przedstawiciela, lub importera o konieczności podjęcia działań naprawczych niezbędnych do zapewnienia spełniania przez produkt tych wymagań albo wycofać z obrotu ten produkt;
6) poinformować właściwy organ nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, o niespełnianiu przez produkt wymagań dostępności, podając informacje na temat niespełniania wymagań dostępności oraz o podjętych działaniach naprawczych albo o wycofaniu z obrotu produktu;
7) na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwego organu nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, w terminie określonym w tym żądaniu, przekazuje informacje i dokumentację konieczne do wykazania spełniania przez produkt wymagań dostępności, w języku polskim, w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej;
8) współpracować z Prezesem Zarządu PFRON lub właściwym organem nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, w celu usunięcia niezgodności produktu przez niego udostępnionego na rynku z wymaganiami dostępności, w szczególności przez podejmowanie działań mających na celu zapewnienie spełniania przez produkt tych wymagań.
Obowiązki usługodawców (w tym Sprzedawców internetowych) związane z dostępnością
Ustawa w art. 32 określa następujące obowiązków usługodawców (w tym także Sprzedawców internetowych) – przy czym pamiętajmy o wyłączeniu dotyczącym mikroprzedsiębiorców:
1. Usługodawca przeprowadza ocenę zgodności usługi z wymaganiami dostępności. – te wymagania są określone przede wszystkim w zacytowanym wyżej art. 12 i 18 ustawy
2. Usługodawca ma obowiązek:
1) w regulaminie świadczenia usług lub innym równoważnym dokumencie (np. deklaracji dostępności zamieszczonej na stronie) podać do publicznej wiadomości w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej oraz w sposób dostępny dla osób ze szczególnymi potrzebami określony w art. 12 ust. 2 informacje:
a) o oferowanej i świadczonej usłudze – obejmuje ona między innymi informacje o:
1) aktualnym stanie zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania przez osoby ze szczególnymi potrzebami z pomieszczeń oraz budynków użyteczności publicznej wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług oraz otaczającej je infrastruktury – w zakresie, w jakim te warunki umożliwiają korzystanie z usługi, lub
2) posiadanym przez usługodawcę certyfikacie dostępności, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, jeżeli został wydany.
b) niezbędne do korzystania z usługi,
c) o tym, w jaki sposób usługa spełnia wymagania dostępności;
2) udzielać informacji na temat procesu oferowania lub świadczenia usługi i jego monitorowania w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej oraz w sposób dostępny dla osób ze szczególnymi potrzebami określony w art. 12 ust. 2;
3) przechowywać informacje, o których mowa w pkt 1 i 2, przez cały okres, przez który usługa pozostaje w jego ofercie;
4) uwzględniać zmiany dotyczące oferowania lub świadczenia usługi, zmiany wymagań dostępności oraz zmiany w normach zharmonizowanych lub specyfikacjach technicznych, na podstawie których deklaruje się zgodność usługi z wymaganiami dostępności;
5) w przypadku gdy usługa nie spełnia wymagań dostępności, podejmować działania naprawcze niezbędne do zapewnienia zgodności usługi z tymi wymaganiami;
6) niezwłocznie poinformować właściwy organ nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, o niespełnianiu przez usługę wymagań dostępności, podając informacje na temat niespełniania wymagań dostępności oraz o podjętych działaniach naprawczych;
7) na żądanie Prezesa Zarządu PFRON lub właściwego organu nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, w terminie określonym w żądaniu, udzielać informacji koniecznych do wykazania zgodności usługi z wymaganiami dostępności, w formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej;
8) współpracować z Prezesem Zarządu PFRON lub właściwym organem nadzoru rynku, o którym mowa w art. 38 ust. 3, w zakresie działań naprawczych podejmowanych w celu zapewnienia zgodności usługi z wymaganiami dostępności.
Deklaracja dostępności
Obowiązki informacyjne wskazane wyżej (w szczególności art. 32) Sprzedawca internetowy (lub inny usługodawca, np. właściciel serwisu internetowego) spełnia na przykład poprzez zamieszczenie na stronie internetowej deklaracji dostępności. Jest to zdecydowanie bardziej preferowane rozwiązanie niż umieszczanie tych informacji np. w regulaminie sklepu, czy serwisu – informacje te mogą ulegać częstym zmianom (procedura zmiany regulaminu jest mocno sformalizowana), a ponadto w tym wypadku zdecydowanie bardziej można sobie pozwolić na nieformalny język, dodanie grafik itd.
Dodanie odrębnej strony z deklaracją dostępnością jest już powszechnie stosowane – strony podmiotów publicznych, takie jak urzędy, czy sądy są już od kilku lat zobowiązane do ich posiadania. To także dodatkowy argument aby stworzyć odrębny dokument poświęcony wyłącznie temy zagadnieniu.
Na końcu tego artykułu znajdziesz przykładowe deklaracje dostępności i porady, co można w niej zamieścić.
Sankcje w przypadku braku zapewnienia dostępności
Ustawa przewiduje szereg sankcji dla przedsiębiorców za niezachowanie wymogów dostępności.
Skarga konsumenta
Konsument ma prawo złożenia do podmiotu gospodarczego skargi na niezapewnianie spełniania wymagań dostępności przez produkt albo usługę.
Zawiadomienie o braku dostępności
Każdy może złożyć Prezesowi Zarządu PFRON zawiadomienie o niespełnianiu przez produkt albo usługę wymagań dostępności.
Możliwość zakazu oferowania usługi
W przypadku gdy w wyniku kontroli Prezes Zarządu PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku ustalą, że usługa (np. sklep internetowy) nie spełnia wymagań dostępności, z uwzględnieniem art. 21 ust. 1, lub nie zostały wykonane obowiązki, o których mowa w art. 32 i art. 33 ustawy:
1) wzywają usługodawcę do podjęcia działań naprawczych niezbędnych do zapewnienia zgodności usługi z wymaganiami dostępności lub wykonania obowiązków albo do zaprzestania oferowania lub świadczenia usługi oraz przedstawienia, w wyznaczonym terminie nie dłuższym niż 120 dni od dnia otrzymania wezwania, dowodów potwierdzających dokonanie tych czynności;
2) mogą, w drodze decyzji, zakazać oferowania lub świadczenia usługi na okres nie dłuższy niż 180 dni.
Możliwość zakazu udostępniania produktu i wycofania go z rynku
W przypadku gdy w wyniku kontroli Prezes Zarządu PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku ustalą, że produkt nie spełnia wymagań dostępności, z uwzględnieniem art. 21 ust. 1, lub nie zostały wykonane obowiązki, o których mowa w art. 22, art. 23, art. 24 ust. 1-5 i 7, art. 25-27, art. 28 ust. 2 i 3, art. 29, art. 30 oraz art. 34 ust. 1-3:
1) wzywają podmiot gospodarczy do podjęcia działań naprawczych niezbędnych do zapewnienia zgodności produktu z wymaganiami dostępności lub wykonywania tych obowiązków albo do wycofania z obrotu produktu oraz przedstawienia, w wyznaczonym terminie, nie dłuższym niż 120 dni od dnia otrzymania wezwania, dowodów potwierdzających dokonanie tych czynności;
2) mogą, w drodze decyzji, zakazać udostępniania na rynku produktu na okres nie dłuższy niż 180 dni.
Kary pieniężne
Ustawa przewiduje też szereg kar pieniężnych zasadniczo w wysokości do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający – szczegółowo określa to art. 73 ustawy:
Art. 73 [Administracyjne kary pieniężne]
1. Karze pieniężnej podlega:
1) producent, który:
a) wprowadza do obrotu produkt, który nie spełnia wymagań dostępności, o których mowa w art. 7-11 lub art. 19,
b) nie przekazał Prezesowi Zarządu PFRON lub właściwemu organowi nadzoru rynku informacji lub dokumentacji, o których mowa w art. 27 ust. 4, w terminie określonym w żądaniu, o którym mowa w tym przepisie, albo przekazał informacje lub dokumentację nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd,
c) nie przedstawił dowodów, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1, w terminie określonym w tym przepisie,
d) nie wykonał obowiązku określonego w art. 23 ust. 2,
e) nie wykonał obowiązku określonego w art. 27 ust. 2,
2) usługodawca, który:
a) nie zapewnia spełniania wymagań dostępności oferowanych lub świadczonych usług, o których mowa w art. 12-19,
b) nie przekazał Prezesowi Zarządu PFRON lub właściwemu organowi nadzoru rynku informacji, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 7, w terminie określonym w żądaniu, o którym mowa w tym przepisie, albo przekazał informacje nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd,
c) nie przedstawił dowodów, o których mowa w art. 62 ust. 1 pkt 1, w terminie określonym w tym przepisie,
d) nie wykonał obowiązku określonego w art. 32 ust. 1,
e) nie wykonał obowiązku określonego w art. 32 ust. 2 pkt 6
– w wysokości do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednak nie większej niż 10 % obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, ustalonego według stanu na dzień wydania decyzji, o których mowa w art. 56 ust. 1 albo art. 65 ust. 1.
2. Karze pieniężnej podlega:
1) importer, który:
a) wprowadza do obrotu produkty, o których wie lub co do których powziął uzasadnioną wątpliwość, że nie spełniają one wymagań dostępności, i nie poinformował o tym producenta oraz właściwych organów nadzoru rynku,
b) nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 29 pkt 10,
c) nie przekazał Prezesowi Zarządu PFRON lub właściwemu organowi nadzoru rynku informacji lub dokumentacji, o których mowa w art. 29 pkt 12, w terminie określonym w żądaniu, o którym mowa w tym przepisie,
d) nie przedstawił dowodów, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1, w terminie określonym w tym przepisie,
2) dystrybutor, który:
a) udostępnia na rynku produkty, co do których powziął uzasadnioną wątpliwość, że nie spełniają one wymagań dostępności, i nie poinformował o tym producenta, importera oraz właściwych organów nadzoru rynku,
b) nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 30 pkt 6,
c) nie przekazał Prezesowi Zarządu PFRON lub właściwemu organowi nadzoru rynku informacji lub dokumentacji, o których mowa w art. 30 pkt 7, w terminie określonym w żądaniu, o którym mowa w tym przepisie,
d) nie przedstawił dowodów, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 1, w terminie określonym w tym przepisie
– w wysokości do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednak nie większej niż 10 % obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, ustalonego według stanu na dzień wydania decyzji, o których mowa w art. 56 ust. 1 albo art. 65 ust. 1.
3. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1 i 2, nakładają Prezes Zarządu PFRON lub właściwy organ nadzoru rynku, w drodze decyzji, o których mowa w art. 56 ust. 1 albo art. 65 ust. 1.
Praktyczne wskazówki i narzędzia dla Sprzedawców internetowych
Lektura przepisów może przytłoczyć, dlatego wskazujemy kilka praktycznych porad i narzędzi, która ułatwią dostosować się do nowych przepisów z perspektywy Sprzedawcy internetowego.
Praktyczna realizacja obowiązków dostępności przez Sprzedawców internetowych w kilku krokach:
1) KROK 1 – Audyt spełnienia wymagań technicznych dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych
Pierwszym krokiem powinno być przeprowadzenie audytu eksperckiego, półautomatycznego lub samodzielnego strony sklepu internetowego (lub aplikacji), w szczególności pod kątem spełnienia standardu WCAG 2.1 na poziomie AA lub wyższym. Warto skorzystać z certyfikowanych firm lub wewnętrznych specjalistów ds. dostępności, ale można to też zrobić samodzielnie. W dalszej częsci znajdziesz kilka narzędzi, które Ci w tym pomogą.
E-sklep powinien spełniać standard WCAG 2.1 na poziomie co najmniej AA (Web Content Accessibility Guidelines, więcej o tym czym jes WCAG przeczytaj tutaj). Oznacza to m.in. spełnianie przez sklep następujących cech:
- alternatywy tekstowe dla treści nietekstowych (np. opis alternatywny do zdjęć i grafik, z których skorzystają osoby niewidome);
- transkrypcje tekstowe materiałów audio i filmów;
- napisy i audiodeskrypcje do filmów;
- logiczną strukturę treści (nagłówki, listy itp.);
- odpowiednie znaczniki dla każdej funkcji (formularzy i tabel danych), aby relacje między treścią były poprawnie zdefiniowane;
- wyróżnienia, które nie opierają się jedynie na kolorze;
- kolory tekstu, które są wyraźnie widoczne na kolorze tła;
- czytelność i widoczność treści i funkcji, gdy rozmiar tekstu zostanie zwiększony o 200%;
- niepublikowanie obrazów tekstu;
- responsywność — automatyczne dostosowywanie się widoku do szerokości ekranu urządzenia użytkownika.
- możliwość obsłużenia wszystkiego za pomocą samej klawiatury;
- opcję odtwarzania — wstrzymywać i zatrzymywać poruszające się treści;
- brak migających treści i możliwość wyłączania ruchomych elementów przez użytkownika;
- link pozwalający przeskoczyć szybko do treści („przejdź do treści”);
- zrozumiałe i pasujące do treści tytuły stron;
- zrozumiałe linki, których treść wyraźnie mówi, dokąd prowadzą;
- nagłówki, które jasno opisują treści i etykiety jasno opisujące co wpisać w dane pole formularza;
- dobrą widoczność elementu, który jest w danym momencie wybrany za pomocą klawiatury (fokus);
- unikanie złożonych gestów na ekranach dotykowych lub zapewnienie dla nich prostszej alternatywy;
- możliwość wyłączania i zmiany skrótów klawiaturowych.
- prosty język (bez zbędnych słów i urzędniczego żargonu);
- unikanie trudnych dla użytkowników słów i wyrażeń lub ich wyjaśnienie w prosty sposób;
- wyjaśnienia do skrótów i akronimów;
- określenie w kodzie strony/aplikacji, w jakim języku jest jej treść;
- spójny wygląd i działanie elementów na wszystkich podstronach;
- widoczne i zrozumiałe etykiety przy każdym polu formularza;
- dostępne i zrozumiałe komunikaty błędów w formularzach i podpowiedzi jak je poprawić.
- prawidłowy kod, zgodny ze standardem sieciowym HTML;
- dostępne dla użytkowników korzystających z technologii asystujących informacje o statusie/stanie;
- zgłaszanie przez technologie asystujące pojawiających się ważnych komunikatów czy okien modalnych.
W tym kroku sprawdzamy także między innymi spełnienie poniższych wymogów:
-
Informacje niezbędne do dokonania zakupu czy zamówienia (opis produktu, cena, warunki dostawy, regulamin, polityka zwrotów) muszą być dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Przykład: opis cech produktu w sposób umożliwiający wyświetlenie go za pomocą czytników ekranu (screen reader), bez utraty znaczenia np. infografik.
- Formularz zamówienia, panel płatności, koszyk muszą być poprawnie opisane atrybutami ARIA (Accessible Rich Internet Applications) i spełniać WCAG 2.1 AA.
- Wszystkie przyciski, linki, pola wyboru (radio buttons, checkboxy) – poprawnie opisane, umożliwiające zrozumienie ich funkcji przez osoby korzystające z czytnika ekranu lub tylko z klawiatury.
Ustawa nie wskazuje konkretnych rozwiązań – zadaniem przedsiębiorcy jest zapewnić postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność funkcji i metod służących identyfikacji stron usługi handlu elektronicznego, zachowaniu bezpieczeństwa oraz dokonywaniu płatności, składaniu podpisów elektronicznych i usług płatniczych stanowiących część tej usługi.
Pełne wymogi WCAG 2.1. znajdziesz tutaj
Audyt można przeprowadzić także na podstawie samooceny w oparciu o na przykład:
- listę kontrolną do badania dostępności cyfrowej strony internetowej opracowaną Departament Społeczeństwa Informacyjnego, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (dostępną do pobrania na tej stronie)
- z pomocą narzędzia służące do automatycznego wykrywania niektórych błędów dostępności cyfrowej np. WAVE dostępnym tutaj
- lub za pomocą innych narzędzi wskazanych na tej stronie – zachęcamy do odwiedzenia strony, jest tutaj sporo przydantych inforamcji
Dużo przydatnych informacji na temat dostępności znajdziesz na tej stronie oraz tutaj
Kompleksowy poradnik na temat dostępności cyfrowej znajdziesz tutaj
2) KROK 2 – po przeprowadzeniu audytu konieczne jest wdrożenie poprawek i usunięcie wykrytych barier
W skrócie wdrażamy zalecenia z przeprowadzonego audytu. Jeżeli wdrożenie wszystkich nie jest możliwe, to w deklaracji dostępności z kroku poniżej należy to wskazać. Ten etap może wymagać pomocy eksperta. Jeżeli korzystasz z gotowej platformy sklepowej, to warto dopytać o możliwość wdrożenia zmian od strony dostawcy oprogramowania – podobne uwagi mogą dotyczyć także stron innych sklepów.
3) KROK 3 – Informacja o stopniu dostępności – Deklaracja dostępności
Kolejnym krokiem powinno być przygotowanie informacji o tym jak spełniamy wymogi dostępności. Na stronie sklepu powinno znajdować się wyraźne oświadczenie (deklaracja dostępności), w którym sprzedawca opisuje w szczególności:
-
stan dostępności cyfrowej – tutaj oceniamy głównie poziom zgodności z WCAG 2.1 AA,
-
ewentualne brakujące elementy (jeśli takie występują),
-
planowane działania naprawcze (jeżeli nie wszystko jest dostępne od razu),
-
dane kontaktowe do osoby odpowiedzialnej za dostępność (adres e-mail, telefon),
-
procedurę zgłaszania uwag przez osoby z niepełnosprawnościami (np. formularz zgłoszeniowy w serwisie),
- dostępność achitektoniczna (np. jak umożliwiamy odbiór osobisty, to wtedy opisujemy czy w budynku jest winda, czy jest dostosowany do osób niepełnosprawnych)
-
dane kontaktowe i informacje dot. możliwości składania skarg i wniosków dot. dostępności
-
data sporządzenia i aktualizacji
Przygotowując deklarację dostępności należy mieć na uwadze przede wszystkim art. 12, 18 i 32 ustawy, o których pisaliśmy wyżej.
Treść przykładowej deklaracji dostępności znajdziesz tutaj
Na tej stronie można wygenerować deklarację dostępności
Poniżej kilka przykładów takiej deklaracji dostępności:
- deklaracja dostępności na stronie Komisji Europejskiej
- deklaracja dostępności na stronie NIK
- deklaracja dostępności na stronie Prezesa UOKIK
Ustawa nie przewiduje jednego wzorca deklaracji dostępności – wytyczne w tym zakresie wynikają przede wszystkim z art. 12, 18 i 32 ustawy, które wskazywaliśmy powyżej.
4) KROK 4 – Sprawdzamy, czy produkty lub usługi w sklepie posiadają wymagane informacje o dostępności
Obowiązkiem usługodawcy (w tym Sprzedawcy internetowego) jest między innymi udzielanie informacji o spełnianiu wymagań dostępności przez produkty albo usługi, jeżeli te informacje zostały podane przez obowiązany do tego podmiot gospodarczy.
W praktyce oznacza to, że jeżeli w sprzedajesz w swoim sklepie produkty lub usługi objęte wymogami dostępności (np. sprzęt komputerowy, terminale, czy czytniki książek), to masz obowiązek dodać informacje dotyczące spełniania przez nie wymogów dostępności.
Tutaj zwracamy uwagę na obowiązki dystrybutorów, importerów i producentów wskazane wyżej we wpisie – tam są podane szczegółowe informacje np. w zakresie jakie informacje powinny być podane na etykiecie lub jakie instrukcje powinny być dołączone oraz zrobić jak takich informacji nie ma. Sprzedając tego rodzaju produktu lub usługi należy wymagać od swoich dostawców dostarczenia wymaganych informacji aby móc je następnie udostęnić na stronie sklepu.
Art. 12 ustawy określa sposób podawania tych informacji:
W ramach oferowania i świadczenia usług zapewnia się:
1) udzielanie informacji w postaci papierowej lub elektronicznej o oferowanych i świadczonych usługach oraz, w przypadku produktów wykorzystywanych w ramach oferowania lub świadczenia usług – udzielanie informacji o związku tych produktów z usługą, funkcjach i właściwościach zapewniających spełnianie wymagań dostępności oraz ich interoperacyjności z narzędziami wspomagającymi, a także informacji niezbędnych do korzystania z usługi:
a) za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego,
b) w sposób zapewniający ich zrozumiałość,
c) w formatach tekstowych umożliwiających wykorzystanie ich w alternatywnej i wspomagającej komunikacji, które mogą być przedstawiane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego,
d) za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kroju, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i odstępów między literami, wierszami i akapitami,
e) z alternatywną prezentacją treści nietekstowych;
2) udzielanie informacji, o których mowa w pkt 1, w postaci elektronicznej w sposób zapewniający postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność tych informacji;
3) jednolitość stron internetowych i aplikacji mobilnych przez zapewnienie ich postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i kompatybilności.
W skrócie informacje powinny być podane w sposób czytelny i zrozumiały także dla osób niepełnosprawnościami.
Podsumowanie
Zdajemy sobie sprawę z obszerności przekazanych informacji, natomiast całość ustawy można skrócić do jednego zdania – produkty, usługi i informacji o nich powinny być podane dostępne dla wszystkich, także dla osób niepełnosprawnościami.
Zachęcamy do zadbania o ten aspekt swojej działalności gospodarczej, a w razie problemów z wdrożeniem nowych przepisów zapraszamy do kontaktu – chętnie pomożemy.
kontakt@prokonsumencki lub telefon kontaktowy podany w nagłówku strony
