Najczęściej wykorzystywanym przez Prezesa UOKiK, choć nie jedynym, sposobem zdobywania materiału dowodowego na potrzeby prowadzonych postępowań jest kierowanie bezpośrednio do przedsiębiorców wezwań z żądaniem przekazania w określonym terminie znajdujących się w ich posiadaniu dokumentów i informacji. Czy takich wezwań należy się obawiać? Jednoznacznie na to pytania nie można odpowiedzieć, na pewno przed popadnięciem w panikę najpierw należy takie pismo z uwagą przeczytać. Wśród straszących przedsiębiorcę pouczeń odnaleźć bowiem w nich można między innymi informacje o celu i podstawie wystosowanego do przedsiębiorcy żądania.
Wezwanie z UOKiK = zarzut stosowania niedozwolonej praktyki?
Należy podkreślić, iż otrzymanie wezwania nie jest równoznaczne z postawieniem komukolwiek zarzutu stosowania niedozwolonych praktyk. Zasadą jest, że właściwe postępowanie w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów poprzedzone jest często bardzo drobiazgowym postępowaniem wyjaśniającym i to od wyników tego postępowania zależy, czy komukolwiek zostaną postawione konkretne zarzuty.
Powyższe nie oznacza, że otrzymane z UOKiK-u wezwanie można w jakimkolwiek stopniu lekceważyć. Często bowiem wyrażona przez Przedsiębiorcę na wstępie chęć współpracy w toku prowadzonego postępowania może sprawić, iż w przypadku ustalenia stosunkowo mało istotnych naruszeń, Urząd poprzestanie na wezwaniu do ich usunięcia, bez wszczynania właściwego postępowania w sprawie oraz bez wyciągania dotkliwych sankcji finansowych.
Oczywiście każde wezwanie z UOKiK należy traktować indywidualnie, a odpowiedź na nie winna być wyważona stosowanie do okoliczności. Poniżej zostanie przedstawionych kilka praktycznych wskazówek co do tego, jak rozumieć i jak postąpić w przypadku otrzymania przez przedsiębiorcę z UOKiK-u pisemnego żądania przekazania niezbędnych Prezesowi UOKiK dokumentów i informacji.
Podstawa i cel wezwania Prezesa UOKiK
Przed udzieleniem odpowiedzi na otrzymane wezwanie należy w pierwszej kolejności ustalić jego podstawę. Najczęściej w wezwaniach kierowanych do przedsiębiorców wskazana jest podstawa prawna i faktyczna oraz cel wezwania. W wezwaniu będzie wskazane, czy jest ono kierowane w związku z prowadzonym postępowaniem wyjaśniającym, postępowaniem w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, czy też innym postępowaniem prowadzonym przez Prezesa UOKiK. Jeżeli w wezwaniu nie wskazano wprost, czy działalność przedsiębiorcy wzywanego jest przedmiotem prowadzonego przez Prezesa UOKiK postępowania, można to w łatwy sposób wywnioskować z treści zawartych w wezwaniu żądań. Jeżeli pytania i żądane dokumenty dotyczą wprost działalności prowadzonej przez Przedsiębiorcę wzywanego, to z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że działalność wzywanego przedsiębiorcy znajduje się w kręgu zainteresowań Prezesa UOKiK.
Postępowanie wyjaśniające przed UOKiK
Jeżeli jest to pierwsze wezwanie, jakie otrzymujemy z UOKiK-u, to dotyczy ono najczęściej prowadzonego przed Prezesem UOKiK postępowania wyjaśniającego. Należy jednak zaznaczyć, że postępowanie wyjaśniające nie musi być prowadzone w związku z podejrzeniem stosowania praktyk niedozwolonych przez przedsiębiorcę wzywanego. Prezes UOKiK w toku danego postępowania może wezwać do udzielenia informacji i przekazania dokumentów każdego przedsiębiorcę, o ile posiadane przez niego dane są mu konieczne dla wyjaśnienia sprawy. Zaznaczyć jednakże należy, że nawet jeżeli w wezwaniu wprost wskazano, że postępowanie wyjaśniające prowadzone jest w przedmiocie działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę wzywanego do udzielenia informacji, nie jest to jednoznaczne ze stawieniem temu przedsiębiorcy jakichkolwiek zarzutów. Takie postępowanie często służy jedynie wyjaśnieniu okoliczności podnoszonych w otrzymanym zawiadomieniu, a uzyskanie przez urzędników korzystnej z punktu widzenia przedsiębiorcy odpowiedzi na wystosowane do niego wezwanie, może przesądzić o pozytywnym dla przedsiębiorcy zakończeniu wszczętego postępowanie.
Termin na odpowiedź na wezwanie UOKiK i 50.000.000 euro kary
W wezwaniu każdorazowo przedsiębiorcy wskazywany jest termin, w jakim winien on jest udzielić na nie odpowiedzi. Liczyć się go powinno od dnia doręczenia przedsiębiorcy wezwania.
Pamiętać jednakże należy, iż termin ten ma charakter instrukcyjny. Nie ma zatem przeszkód, w razie powstania obiektywnie uzasadnionych trudności w udzieleniu odpowiedzi na wezwanie w wyznaczonym terminie, aby zwrócić się do UOKiK z wnioskiem o jego wydłużenie. Pamiętać jednakże należy, iż wniosek o wydłużenie terminu musi zostać nadany na poczcie bądź złożony osobiście w Urzędzie najpóźniej ostatniego dnia wyznaczonego pierwotnie terminu. W przeciwnym razie wniosek taki nie zostanie uwzględniony, a przedsiębiorca, który uchybił terminowi, naraża się na karę finansową (za nieudzielanie żądanych informacji przedsiębiorcy grozi kara finansowa w wysokości stanowiącej równowartość do 50.000.000 euro, a osobom pełniącym funkcje kierownicze lub wchodzącym w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy kara pieniężna w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia za pracę).
Co powinna zawierać odpowiedź na wezwanie z UOKiK
Odpowiedź na wezwanie winna zawierać wszelkie żądane przez Prezesa UOKiK informacje. Odpowiadać należy precyzyjnie na zadane pytania, przy czy nie ma przeszkód w razie powstania wątpliwości, co do rzeczywistej treści zadanych pytań, aby zwrócić się do UOKiK o ich wyjaśnienie i sprecyzowanie. Pamiętać jednak należy, że zakres informacji, których UOKiK może żądać nie jest nieograniczony, istnieją bowiem szczególne regulacje prawne (np. prawo bankowe), które ograniczają zakres informacji, jakich Prezes UOKiK może się od przedsiębiorcy domagać.
Podkreślić należy, że powoływanie się, w celu uniknięcia odpowiedzi na drażliwe pytania, jedynie na tajemnice przedsiębiorstwa jest niewystarczające. W takiej sytuacji Przedsiębiorca może jednak wnosić do Prezesa UOKiK o ograniczenie prawa do wglądu do ujawnianych urzędnikom tajemnic.
Informacje przekazywane Prezesowi UOKiK winny być zgodne z prawdą oraz nie powinny wprowadzać w błąd. Nie zachowanie tych warunków przy udzielaniu odpowiedzi na wezwanie grozi przedsiębiorcy nałożeniem na niego kary finansowej w wysokości stanowiącej równowartość nawet do 50.000.000 euro. W takiej sytuacji na karę pieniężna narażona jest również osoba pełniąca u przedsiębiorcy wzywanego funkcje kierownicze lub wchodząca w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy (np. członek zarządu spółki), która udziela odpowiedzi na wezwanie w jego imieniu (w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia za pracę).
Zapoznanie się z aktami sprawy
Jeżeli wzywany przedsiębiorca jest stroną prowadzonego postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, o ile tego wcześniej nie uczynił, przed udzieleniem odpowiedzi powinien zapoznać się z aktami sprawy. Pamiętać należy, iż takiej możliwości przedsiębiorca nie posiada, jeżeli wezwanie zostało do niego wystosowane w toku postępowania wyjaśniającego, nawet jeżeli przedmiotem postępowania wyjaśniającego są działania przedsiębiorcy, do którego kierowane jest wezwanie (przedsiębiorca nie jest stroną postępowania wyjaśniającego, a zatem nie przysługuje mu prawo do zapoznawania się z aktami sprawy na tym etapie postępowania).
Podsumowanie
Mając powyższe na uwadze należy się dobrze zastanowić, przed podjęciem decyzji o udzieleniu Prezesowi UOKiK nieprawdziwych, bądź wprowadzających w błąd informacji. Pamiętać należy, że wezwanie często jest skutkiem złożenia zawiadomienia o stosowaniu przez przedsiębiorcę niedozwolonych praktyk, a zatem Prezes UOKiK będzie w stanie zweryfikować uzyskane od przedsiębiorcy informacje.
Podsumowując, wezwań z UOKiK-u do udzielania informacji i przekazania dokumentów nie należy lekceważyć. Odpowiadać na nie trzeba precyzyjnie i z rozwagą, unikając przy tym nadgorliwości, która może w skrajnych przypadkach sprowadzić na przedsiębiorcę masę niepotrzebnych kłopotów.
