Kontrola inspekcji handlowej – jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Jest jednym z najważniejszych organów kontrolnych w ramach struktury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do zadań inspekcji handlowej należy między innymi kontrola legalności i rzetelności przedsiębiorców w zakresie handlu, produkcji i usług, dlatego na kontrolę mogą być narażeni również sprzedawcy prowadzący sprzedaż internetową. Inspekcja handlowa wykonuje swoje zadania w ramach okresowych planów kontroli ale może również podjąć kontrole nieplanowane.
Postaramy się przybliżyć nieco schemat postępowania kontrolnego, ponieważ nasi klienci bardzo często pytają nas na czym taka kontrola może polegać.
Kontrola inspekcji handlowej, postępowanie w sklepie internetowym
Istotnym jest, iż przed przystąpieniem do czynności, inspektor ma obowiązek okazania legitymacji służbowej oraz upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Upoważnienie takie musi zawierać co najmniej:
- oznaczenie organu kontroli;
- wskazanie podstawy prawnej;
- datę i miejsce wystawienia;
- imię, nazwisko i stanowisko kontrolującego oraz numer jego legitymacji służbowej, a w przypadku upoważnienia do udziału w kontroli osób- imiona i nazwiska tych osób oraz numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;
- oznaczenie kontrolowanego;
- określenie przedmiotu i zakresu kontroli;
- określenie daty rozpoczęcia kontroli i przewidywanej daty jej zakończenia;
- podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji;
- pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.
Kontrolę przeprowadza się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej, w siedzibie lub miejscu wykonywania działalności gospodarczej i w godzinach pracy przedsiębiorstwa, w sposób sprawny i możliwe niezakłócający funkcjonowanie pracy kontrolowanego. W przypadku nieobecności osób wskazanych w zdaniu poprzednim, kontrola może odbyć się w obecności innego pracownika lub przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny nie będący pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę. Możliwe jest również przeprowadzenie kontroli lub poszczególnych jej czynności w siedzibie organu Inspekcji w przypadku możliwości usprawnienia kontroli z tego powodu, jednakże do zmiany miejsca wymagana będzie zgoda kontrolowanego. Czynności kontrolne, jeżeli jest to niezbędne, mogą zostać przeprowadzone przy pomocy Policji.
Uprawnienia inspektora inspekcji handlowej
Inspektor przeprowadzający kontrolę posiada szereg uprawnień, które przyznane mu są na mocy ustawy o inspekcji handlowej (ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1063). Należy jednak pamiętać, że inspektor w toku kontroli może również przeprowadzić inne, nieprzewidziane przez ustawę czynności. W sklepie inspektor będzie mógł, np. zakupić testowo produkt lub usługę, zabezpieczyć produkty lub dowody oraz pobierać nieodpłatne próbki produktów do badań.
W przypadku stwierdzenia naruszeń inspektor może zażądać niezwłocznego usunięcia uchybień porządkowych i organizacyjnych oraz przesłuchać osoby w charakterze świadka, strony lub biegłego- jeżeli jest to niezbędne dla wyczerpującego wyjaśnienia okoliczności sprawy. Wojewódzki inspektor lub upoważniony przez niego inny inspektor może wydać decyzję o ograniczeniu wprowadzenia do obrotu, wstrzymanie wprowadzania do obrotu lub wycofanie z obrotu produktów albo wstrzymanie świadczenia usług, albo niezwłoczne usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości lub nakazać wstrzymanie wprowadzania do obrotu lub wycofanie z obrotu w jego punktach sprzedaży całej partii artykułu rolno-spożywczego zafałszowanego, jeżeli stwierdzony rodzaj nieprawidłowości może odnosić się do całej partii produkcyjnej artykułu rolno-spożywczego przedsiębiorcy.
Wojewódzki inspektor może również zakazać dalszego przekazywania substancji, która została wprowadzona do obrotu wbrew ograniczeniom.
Protokół z kontroli inspekcji handlowej
Ustalenia powstałe podczas kontroli dokumentowane zostają w protokole kontroli. Po zapoznaniu się z treścią protokół zostaje podpisany zarówno przez inspektora jak i przedsiębiorstwo kontrolowane. W przypadku braku uwag do dokumentu, w protokole należy również ten fakt odnotować. Dokument sporządzany jest w dwóch egzemplarzach – jeden dla kontrolowanego, a drugi pozostawiony zostaje w aktach sprawy. Kontrolowany może zgłosić uwagi bezpośrednio do protokołu lub na piśmie, w terminie 7 dni od dnia przedstawienia dokumentu do podpisu. Wojewódzki inspektor ustosunkowuje się do uwag niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania. W przypadku zabezpieczenia produktów, dokumentów lub innych rzeczy, pobrania próbek, dokonania oględzin lub przeprowadzenia innych dowodów sporządza się również odrębny protokół.
Po sporządzeniu protokołu, jeżeli jest to niezbędne dla usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, wojewódzki inspektor wyda zarządzenie pokontrolne. Kontrolowany jest obowiązany do poinformowania, w wyznaczonym terminie, o sposobie w jaki zostanie wykonane zarządzenie. Dodatkowo inspektor wydaje wystąpienie pokontrolne, w którym wskazane są uchybienia oraz wnioski o ich usunięcie. W tym przypadku również kontrolowany lub jednostka nadrzędna, do której skierowane było wystąpienie, są obowiązani do udzielenia odpowiedzi w wyznaczonym terminie. Wystąpienie pokontrolne może zostać skierowane również do producenta lub importera.
Sankcje dla sprzedawcy przewidziane przez ustawę
Ustawa o Inspekcji Handlowej przewiduje również sankcje za niezastosowanie się do decyzji oraz usuwanie dowodów lub produktów zabezpieczonych w toku kontroli, którą jest kara grzywny w wysokości do 360 stawek dziennych.
Dodatkowo w przypadku utrudniania lub uniemożliwiania przeprowadzenia czynności kontrolnych przewidziana została kara aresztu do 30 dni lub kara grzywny w wysokości do 5 000 zł. Kara grzywny do 5 000 zł może zostać również nałożona na osobę, która wbrew żądaniu nie usunie niezwłocznie uchybień porządkowych lub organizacyjnych stwierdzonych w toku kontroli.
Na co zwracać szczególną uwagę
Inspekcja Handlowa w roku 2018 skontrolowała między innymi jakość olejów roślinnych, przypraw oraz oznaczeń detergentów czy etykiet energetycznych na odkurzaczach. W poprzednim roku natomiast kontroli poddane zostały meble ogrodowe, suplementy diety oraz elektryczne wykrywacze tlenku węgla. Bardzo częstymi nieprawidłowościami są błędne lub nieprecyzyjne oznaczenia żywności, ich składników oraz kraju pochodzenia oraz brak tłumaczenia informacji na język polski. Sprzedawcy internetowi powinni zatem zwrócić szczególną uwagę na bezpieczeństwo swoich produktów, ich jakość oraz oznaczenia na opakowaniach a także na obowiązki informacyjne względem konsumentów. Warto przyjrzeć się kontrolom inspekcji z poprzednich lat i przeanalizować je pod kątem własnych produktów.
Dla przykładu – sklep internetowy, który sprzedaje żywność ekologiczną może być narażony na kontrolę produktów pod względem przestrzegania aktualności dat minimalnej trwałości, stosowania komunikatów o charakterze oświadczeń zdrowotnych, lecz niezgodnych z przepisami obowiązującymi w tym zakresie, np. że „ziele angielskie jest popularnym środkiem na bóle stawów i mięśni” i „pomaga w przyswajaniu witamin z grupy B oraz selenu” lub że spożywanie estragonu „jest wskazane przy nerwicy żołądka oraz nieżycie przewodu pokarmowego” ale również sposobu prezentacji produktów na stronie internetowej.
Podsumowanie
Według sprawozdania UOKiK z działalności inspekcji handlowej najczęściej występującymi uchybieniami przy sprzedaży przez Internet są braki informacyjne dotyczące działalności gospodarczej, miejsca i sposobu złożenia reklamacji oraz prawa odstąpienia od umowy. Warto pamiętać w jaki sposób taka kontrola powinna wyglądać. Najważniejsze jest jednak posiadanie odpowiednio skonstruowanego regulaminu sklepu internetowego przez prawników, którzy dodatkowo wskażą przedsiębiorcy wymogi informacyjne narzucane UOKiK.
