Zwrot towaru
Temat zwrotu produktów, których zwrot budzi obawy ze względów zdrowotnych i higienicznych co jakiś czas powtarza się wśród pytań kierowanych do nas przez Sprzedawców. Zwrot towaru wydaje się być dość skomplikowany w takich okolicznościach, dlatego też zamieszczamy poniżej pełną odpowiedź centrum kontaktowego Europe Direct działającego przy Komisji Europejskiej udzieloną na zadane przez nas w tej sprawie pytanie:
Nasze pytanie:
(1) Czy sam fakt otwarcia opakowania musi uniemożliwiać ponowną odsprzedaż towaru ze względów zdrowotnych lub higienicznych (np. sterylny opatrunek) lub
2) fakt otwarcia opakowania nie musi automatycznie oznaczać, że produkt nie nadaje się do użytku, lecz powoduje niebezpieczeństwo kontaktu towaru z ciałem, a zatem czy otwarcie opakowania uniemożliwia bezpieczną odsprzedaż danego towaru?
Odpowiedź Europe Direct:
Artykuł 16 lit. e) dyrektywy „CRD” stanowi, że konsument nie ma prawa do odstąpienia od umowy, jeżeli zapieczętowane towary nie nadają się do zwrotu ze względu na ochronę zdrowia lub higienę i zostały rozpakowane (pozbawione zabezpieczenia – „rozpieczętowane” – przyp. red.) po dostawie.
Aby przedmiot został wyłączony od możliwości zwrotu na mocy lit. e), powinny istnieć rzeczywiste względy co do ochrony zdrowia lub higieny związane ze stosowaniem plomby, które mogą wynikać z zastosowanego opakowania ochronnego albo folii.
Wyjątek ten ma szczególne znaczenie w przypadku produktów kosmetycznych (np. szminki), jeżeli zostają one „rozpieczętowane” przez konsumenta po dostawie.
W przypadku produktów kosmetycznych, których nie można uznać za zapieczętowane ze względów ochrony zdrowia lub higieny, przedsiębiorca może dać konsumentowi inny sposób przetestowania ich jak ma to miejsce w sklepie na przykład poprzez dołączenie do produktu bezpłatnego testera. W ten sposób konsumenci nie musieliby otwierać opakowania produktu, aby skorzystać z prawa do ustalenia charakteru i właściwości produktu.
Jeżeli chodzi o żywność, art. 3 ust. 3 lit. j), art. 16 lit. d) i e) dyrektywy „CRD” przewidują wyjątki od prawa odstąpienia od umowy.
W art. 3 ust. 3 lit. j) stwierdza się, że dyrektywa nie ma zastosowania do umów: „na dostawy środków spożywczych, napojów lub innych towarów przeznaczonych do bieżącego spożycia w gospodarstwach domowych, które są często i regularnie fizycznie dostarczane przez przedsiębiorcę do miejsca zamieszkania, pobytu lub pracy konsumenta;”.
Wyjątek ten wymaga spełnienia dwóch warunków, a mianowicie a) że przedsiębiorca dostarcza towary „w regularnych i częstych dostawach”, oraz b) że towary te przeznaczone są do „bieżącego spożycia w gospodarstwie domowym”. Wyraźne odniesienie do dostawy do „miejsca pracy” konsumenta w tym przepisie sugeruje, że rzeczywista konsumpcja towarów nie musi koniecznie odbywać się w domu.
Artykuł 16 lit. d) stanowi, że prawo odstąpienia nie ma zastosowania do „dostawy towarów, które mogą ulec szybkiemu zepsuciu lub stracić swoją ważność”. Przykładem towarów, które mogą ulec szybkiemu zepsuciu lub wygasnąć, może być żywność i napoje o krótkich terminach przydatności do spożycia, w tym towary, które mają być przechowywane w warunkach chłodniczych.
W odniesieniu do żywności, która nie jest w pełni zwolniona z uprawnienia do zwrotu, wyjątek przewidziany w art. 16 lit. e) mógłby mieć zastosowanie, na przykład, w przypadku żywności w puszkach, która jest zaplombowana w rozumieniu tego artykułu, jeżeli puszki są otwarte. Przedsiębiorca powinien poinformować konsumenta, że ze względów ochrony zdrowia i higieny traci on prawo do odstąpienia od umowy, jeżeli puszki są otwierane.
Należy zauważyć, że jeżeli prawo do odstąpienia od umowy jest uwarunkowane działaniami konsumenta. Przedsiębiorca powinien również poinformować konsumenta o istnieniu tego prawa, warunkach, czasie i procedurze skorzystania z niego, a w razie potrzeby – o ewentualnych kosztach (art. 6 ust. 1 lit. h) i j) dyrektywy „CRD”).
Konsumenci powinni być również wyraźnie informowani, o skutkach nieskorzystania z prawa do odstąpienia od umowy lub, w stosownych przypadkach, o okolicznościach utraty tego prawa (art. 6 ust. 1 lit. k)).
Ogólnie rzecz biorąc, ogólna zasada dyrektywy „CRD” stanowi, że konsument powinien mieć możliwość przymierzenia ich jak w sklepie, ale nie powinien mieć prawa do ich noszenia.
W odniesieniu do bielizny, z zastrzeżeniem indywidualnej oceny okoliczności faktycznych, wyjątek określony w art. 16 lit. e) mógłby mieć zastosowanie również do bielizny, ale tylko wtedy, gdy przedmiot zostanie zwrócony bez plomby higienicznej, która uniemożliwia konsumentowi jego noszenie (jedynie otwarcie przez konsumenta plastikowego opakowania nie powinno uniemożliwiać konsumentowi odesłania towaru).
Zgodnie z art. 14 ust. 2 dyrektywy konsument pozostaje odpowiedzialny za wszelkie zmniejszenie wartości towarów wynikające z obchodzenia się z nimi w sposób inny niż konieczny do ustalenia charakteru, właściwości i funkcjonowania towarów, a tym samym nie pozbawia się go prawa odstąpienia od umowy.
W związku z tym, w przypadku sporu trzeba będzie indywidualnie ocenić, czy testowanie towarów przez konsumenta wykroczyło poza to, co było konieczne do ustalenia ich charakteru, cech i sposobu działania. Porównanie z tym, co konsument może normalnie zrobić w sklepie stacjonarnym służy jako dobry punkt odniesienia, na przykład przymierzanie odzieży w sklepie nie wiązałoby się z usunięciem metek producenta.
Dyrektywa „CRD” nie reguluje sposobu zamykania towaru/pakietu do celów art. 16 lit. e). To do podmiotów gospodarczych należy ustalenie go z uwzględnieniem właściwości towarów.
Wytyczne opublikowane przez Dyrekcję Generalną ds. Sprawiedliwości Komisji Europejskiej mogą dostarczać dalsze informacje na temat stosowania dyrektywy w sprawie praw konsumentów.
Nasz komentarz – odpowiedź Centrum Kontaktowego nie wnosi za dużo w stosunku, do tego co było wiadome do tej pory. Na plus na pewno należy ocenić mimo wszytko podanie kilku praktycznych przykładów dotyczących żywności oraz ponowne odwołanie w drodze analogii do sklepu stacjonarnego.
W tym miejscu musimy zastrzeć, że odpowiedź Europe Direct nie jest wiążąca – informacje udzielone przez Europe Direct nie są prawnie wiążące. Aczkolwiek z uwagi na autorytet Komisji Europejskiej i działającemu przy niej punktowi kontaktowemu warto wziąć pod uwagę rozważania zawarte w tej odpowiedzi.
Przy tej okazji warto zwrócić także uwagę na orzeczenie Sądu Okręgowego w Warszawie, który także dotyczy tej kwestii:
Opisane prawo do odstąpienia od umowy nie służy jedynie w wypadkach określonych w art. 38 ustawy o prawach konsumenta. Mianowicie jak wynika z art. 38 pkt 5 tej ustawy nie przysługuje ono w odniesieniu do umów, w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu. W doktrynie wskazuje się jako przykłady takich przedmiotów: artykuły spożywcze, produkty kosmetyczne, produkty chemiczne wykorzystywane w gospodarstwie domowym, opatrunki, strzykawki, z jednoczesnym zaznaczeniem, że głównym celem art. 38 pkt 5 jest ochrona interesów przedsiębiorcy, gdy przedmiotem świadczenia są rzeczy wykazujące specyficzne właściwości wymagające transportu w zamkniętym opakowaniu. Chodzi o rzeczy, które – po otwarciu opakowania – nie mogą być następnie przedmiotem transportu ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych. Gdyby konsument otworzył opakowanie i odstąpił od umowy dotyczącej wspomnianych rzeczy, przedsiębiorca nie byłby w stanie ponownie zaoferować ich innemu nabywcy. Wprowadzenie omawianego wyjątku mogą także – do pewnego stopnia – uzasadniać względy natury ogólnospołecznej, tj. wymagania ochrony zdrowia publicznego (por. G. Bar (w:) Ustawa…, red. B. Kaczmarek-Templin, P. Stec, D. Szostek, s. 194). [Tomasz Czech, Prawa konsumenta. Komentarz, wyd. Wolters Kluwer Polska, 2017 r.]
XVII AmA 16/17 – wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Warszawie z 2019-02-28
