Pozostając w temacie wyjątków od prawa odstąpienia od umowy – dzisiaj omówimy wyrok TSUE odnoszący się do zwrot rozpakowanych materacy i jednocześnie odpowiemy na pytanie, czy rozpakowanie materaca automatycznie oznacza brak możliwości jego zwrot towaru. Sprawa jest o tyle istotna, że pokazuje jak wąsko należy stosować wyjątek od prawa odstąpienia od umowy dotyczący rzeczy dostarczanej w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
Zapraszamy do lektury !
Stan faktyczny – sprzedaż materacy za pośrednictwem sklepu internetowego
W sprawie przed jaką końcowo został postawiony TSUE, sprzedawca za pośrednictwem sklepu internetowego sprzedawał między innymi materace. Jeden z klientów zakupił poprzez sklep internetowy materac dla celów prywatnych. Ogólne warunki sprzedaży jakie zostały klientowi wskazane zawierały następujący zapis:
„Ponosimy koszty zwrotu towarów […]. Prawo do odstąpienia wygasa przedwcześnie w następujących przypadkach: w przypadku umów o dostawę zapieczętowanych towarów, które nie nadają się do zwrotu ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli ich opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu”.
Materac zapakowany był w folię ochronną, którą jak można się domyśleć klient zdjął i następnie poinformował sprzedawcę o chęci zwrot towaru i odstąpieniu od umowy. Na podstawie powyższego zapisu z ogólnych warunków sprzedaży, klient zażądał także zorganizowania transportu i odebrania materaca. W związku z odmową ze strony sprzedawcy, sprawa trafiła do Sądu, klient żądał zwrot ceny materaca oraz poniesionych kosztów dostawy (ok. 1200 EUR) wraz z odsetkami i kosztami zastępstwa. Sprawa trafiła końcowo do federalnego trybunału sprawiedliwości, który to zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi tego, czy rozpakowany materac może być zwrócony przez klienta na normalnych zasadach czy też zastosowanie znajduje wyjątek.
O którym wyjątku mowa?
Przedmiotem rozważań TSUE w tej sprawie jest możliwość zastosowania jednego z wyjątków od prawa odstąpienia od umowy, wskazanych w polskiej ustawie o prawach konsumenta w art. 38, a ściślej mówiąc w ustępie piątym tego artykułu:
5) w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu.
Ze względu na brak szczegółowych wytycznych dotyczących po pierwsze tego, co w praktyce oznacza „zapieczętowane opakowanie”, a po drugie kiedy mamy do czynienia ze „względami higienicznymi” wyjątek ten budzi duże wątpliwości i wymaga doprecyzowania na gruncie konkretnego stanu faktycznego.
TSUE: rozpakowanie materaca z folii nie uniemożliwia skorzystania z prawa odstąpienia od umowy – klient może zwrócić rozpakowany materac na normalnych zasadach
Trybunał podkreślił, iż prawo do odstąpienia od umowy ma na celu ochronę konsumenta w szczególnej sytuacji – sprzedaży na odległość, w której nie ma on w praktyce możliwości zobaczenia produktu ani upewnienia się co do charakteru usługi przed zawarciem umowy.
Zdaniem Trybunału – prawo odstąpienia od umowy wyrównuje niekorzystną dla konsumenta sytuację związaną z zawarciem umowy na odległość, ponieważ konsumentowi przysługuje stosowny termin na zastanowienie się, w ramach którego może on obejrzeć i wypróbować zakupiony produkt. Wyjątki od prawa do odstąpienia od umowy mogą znaleźć uzasadnienie ze względu na charakter konkretnych towarów. W tym zakresie jednak – to charakter towaru ma uzasadniać zapieczętowanie jego opakowania ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, a co za tym idzie, że otwarcie takiego opakowania pozbawia opakowany towar gwarancji w zakresie ochrony zdrowia lub higieny.
Trybunał stwierdził jednoznacznie, iż w niniejszym wypadku, a mianowicie rozpakowanego materaca, którego ochrona (folia) została zdjęta przez konsumenta po dostarczeniu, nie można zastosować wyjątku odnoszącego się do towarów w zapieczętowanym opakowaniu, których po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względów higienicznych.
Rozpakowany, a nawet używany materac w dalszym ciągu jest zdatny do sprzedaży
Trybunał uznał, iż materac, nawet potencjalnie używany, nie jest, z uwagi na samą tę okoliczność, definitywnie niezdatny do ponownego użycia przez osobę trzecią lub do ponownej sprzedaży. Wystarczy w tym względzie przypomnieć chociażby, że jeden i ten sam materac służy kolejnym klientom hotelu, że istnieje rynek używanych materacy i że materace, które zostały użyte, mogą zostać dogłębnie wyczyszczone.
Ponadto, Trybunał uzasadniając możliwość zwrotu rozpakowanego materaca przez konsumenta – przyrównał materac do odzieży – Tymczasem bezsporne jest, że w wielu przypadkach odzież, jeśli jest przymierzana zgodnie z jej przeznaczeniem, może wejść w bezpośredni kontakt z ciałem człowieka – podobnie jak nie można tego wykluczyć w przypadku materacy – a równocześnie nie jest poddana w praktyce wymogom w zakresie specjalnej ochrony w celu uniknięcia tego kontaktu podczas jej przymierzania.
W dalszej części uzasadnienia czytamy, iż porównanie tych 2 kategorii towarów, a więc odzieży z materacami jest możliwe. Nawet w przypadku bezpośredniego kontaktu tych towarów z ciałem człowieka można założyć, że przedsiębiorca jest w stanie doprowadzić towar dzięki np. dezynfekcji czy czyszczeniu do ponownego użytku przez osobę trzecią, a tym bardziej do sprzedaży bez uszczerbku dla wymogów w zakresie ochrony zdrowia i higieny.
Pomimo braku zastosowania wyjątku od prawa odstąpienia od umowy – konsument w dalszym ciągu ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy
TSUE wyraźnie podkreślił, iż pomimo braku możliwości wyłączenia zwrotu w opisywanej sytuacji, nie należy zapominać o ogólnej odpowiedzialności konsumenta i zmniejszenia wartości rzeczy wynikającego z obchodzenia się z nim w sposób inny niż jest to konieczne do stwierdzenia jego charakteru, cech i funkcjonowania.
Podsumowanie
Wcześniejsze wątpliwości co do zwrot materaca zostały jednoznacznie poprzez ten wyrok rozwiane. Zakresem pojęcia zapieczętowanych towarów, które nie nadają się do zwrotu ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, a których opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu nie jest objęty towar takim jak materac, którego ochrona została zdjęta przez konsumenta po jego dostarczeniu.
Jeżeli sprzedajesz materace i dotychczas uznawałeś/aś, że wyjątek od prawa odstąpienia od umowy znajduje w tej sytuacji zastosowanie – zalecamy dostosowanie się do omawianego wyroku i weryfikację informacji zawartych na stronie Twojego sklepu. Tym bardziej warto zadbać o zgodny z prawem i pozbawiony klauzul niedozwolonych regulamin sklepu internetowego. W razie wątpliwości, zachęcamy do kontaktu z naszymi prawnikami.
