Od kilku miesięcy toczą się prace legislacyjne nad projektem ustawy zaproponowanej przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii dotyczącej zmiany niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych. Owocem tych zmian ma być poszerzanie dotychczasowej definicji konsumenta znajdującej się w Kodeksie Cywilnym. W dzisiejszym wpisie chcielibyśmy poświęcić kilka słów proponowanej zmianie oraz odnieść się do uwag zgłoszonych do tego projektu przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

Ważne ! Aktualizacja tego artykułu dostępna jest pod adresem: Zmiany w prawie dotyczące poszerzenia ochrony konsumenckiej na jednoosobowe firmy i wymóg aktualizacji regulaminów oraz OWS przed 1 czerwca 2020 r.

Proponowana zmiana definicji konsumenta

Obecnie na podstawie art. 22¹ Kodeksu Cywilnego,

„za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”.

Zgodnie z nowym projektem ustawy Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii zaproponowano dodanie do powyższego artykułu nowego przepisu o treści:

Art. 22¹ par. 2

 ^„Przepisy o ochronie konsumentów stosuje się do przedsiębiorcy, będącego osobą fizyczną, dokonującego czynności prawnej z innym przedsiębiorcą, gdy z treści tej czynności wynika, że nie posiada ona dla niego charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.”

Czy jednoosobowy przedsiębiorca zawsze powinien być uznawany za profesjonalistę?

Ministerstwo uzasadnia swój projekt powołując się na praktykę stosowania kodeksowej definicji konsumenta. Wynika z niej, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zawierając umowę z innym przedsiębiorcą – profesjonalistą (oferującym świadczenie z zakresu swojej branży) jest traktowana także jako podmiot profesjonalny, nawet wtedy, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z branżą, którą ta osoba wykonuje. Przedsiębiorca  nie posiada wiedzy i doświadczenia koniecznego do oceny przedmiotu tej czynności, a jednocześnie nie może korzystać z ochrony konsumenckiej. Rodzi to dysproporcję w zakresie praw i obowiązków podmiotów występujących w danej czynności prawnej.

W przedstawionej zmianie, jednoosobowy przedsiębiorca byłby traktowany jak konsument jedynie przy dokonywaniu czynności nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie wykonuje w ramach czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej wskazanych w CEIDG. Ministerstwo przyjęło, że rejestr ten jest powszechnie dostępnym źródłem informacji o przedsiębiorcach będących osobami fizycznymi. Tym samym ułatwiona byłaby weryfikacja tego, czy dana czynność wchodzi w zakres czynności zawodowo podejmowanych w ramach wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.

Krytyczne stanowisko Prezesa UOKiK

Prezes UOKiK zgłosił krytyczną opinię dot. zakresu proponowanych zmian, uważając je za negatywne dla całego systemu ochrony praw konsumenta.

W przesłanych do projektu uwagach, wskazuje on, iż obecna definicja konsumenta nie wyklucza możliwości zastosowania przepisów konsumenckich w sytuacji, w której przedsiębiorca występuje jako konsument. Prezes UOKiK powołuje się na dyrektywę 2011/83 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów. Zgodnie z tą dyrektywą w przypadku umów o podwójnym charakterze, gdy umowa zawierana jest w celach, które częściowo są związane z działalnością handlową danej osoby, a częściowo nie są z nią związane, a cel handlowy jest do tego stopnia ograniczony, że nie jest dominujący w ogólnym kontekście umowy, taka osoba również powinna być uznawana za konsumenta. Praktyka UOKiK-u wskazuje, że dla oceny takiego stosunku prawnego, koniecznym jest ustalenie każdorazowo statusu przedsiębiorcy, konsumenta, a także okoliczności i celu zawarcia danej umowy. W związku z powyższym należy stwierdzić, że już na gruncie obowiązujących przepisów, ochrona jest zapewniona, jeżeli przedsiębiorca, który jest osobą fizyczną, występuje w roli konsumenta.

Czy jednoosobowy przedsiębiorca, powinien podlegać takiej samej ochronie jak konsument?

Prezes UOKiK wskazuje również na negatywne konsekwencje dla systemu ochrony praw konsumenta. Podkreśla, że obowiązujący model stworzony został z myślą o ochronie konsumenta jako słabszej strony w obrocie gospodarczym. Proponowane zmiany sprawią, że pozycja konsumenta oraz przedsiębiorcy zostanie zrównana, a jednoosobowy przedsiębiorca uzyska ten sam stopień ochrony co konsument. Organy należące do systemu ochrony konsumenta zostaną postawione w sytuacji konfliktu interesów, ponieważ będą musiały jednocześnie zabezpieczać interesy konsumentów jak i przedsiębiorców, którzy te interesy naruszają.

Ponadto przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi często prowadzą działalność gospodarczą o bardzo dużej skali i dysponują obsługą prawną, która umożliwia im skuteczne dochodzenie swoich praw, dlatego Prezes UOKiK kwestionuje cel oraz zasadność wprowadzania ochrony instytucjonalnej w przypadku tej grupy podmiotów.

Dodatkowo istnieje również obawa znacznego obciążenia instytucji należących do systemu praw konsumenta. Znaczący wzrost spraw zgłaszanych przez przedsiębiorców może sparaliżować organy, instytucje i organizacje ochrony konsumenta, w szczególności rzecznika praw konsumenta. Wpłynie to na cel istnienia tych instytucji, ponieważ nie będą one w stanie prawidłowo zabezpieczyć ochrony interesów konsumentów.

Podsumowanie

Zaproponowana przez Ministerstwo Przedsiębiorczości  i Technologii  zmiana, której celem jest zapewnienie przedsiębiorcy należytej ochrony konsumenckiej w ocenie Prezesa UOKiKu jest nieprzemyślana oraz nie stanowi żadnej wartości dodanej dla przedsiębiorców, którym z założenia miała służyć. Dodatkowo może powodować daleko idące, negatywne konsekwencje dla całego systemu ochrony konsumentów, poprzez sparaliżowanie organów stojących na straży ich praw. W momencie publikowania tego wpisu zmiana jest jeszcze na etapie legislacyjnym.

Newsletter prawny dla sprzedawców internetowych

Dowiesz się pierwszy o ważnych zmianach w prawie i otrzymasz specjalne zaproszenia na nasze webinary z prawnikiem!

ZAPISZ SIĘ!

SUKCES - zapisałeś się!