Pojęcie “zwykłego zarządu” to określenie stosowane w przepisach Kodeksu cywilnego oraz ustawach szczególnych do kodeksu cywilnego, m.in. ustawie z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności  za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Pojęcie to choć niejednokrotnie używane przez ustawodawcę nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane. Wobec tego interpretacja pojęcia zwykłego zarządu jest niezwykle trudna –  wymaga przyjrzenia się przepisom w których jest ono używane, orzecznictwu sądów jak również poglądom doktryny.

Zakres zwykłego zarządu przy odstąpieniu od umowy

Problem ten jest niezwykle ważny z punktu widzenia przedsiębiorców świadczących sprzedaż towarów na odległość konsumentom, gdyż zgodnie z art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, konsument, który zawarł umowę na odległość może od niej odstąpić bez podania przyczyn w terminie 10 dni. Wówczas umowa zawarta na odległość uważana jest za niezawartą a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań, natomiast to co strony świadczyły ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu.

Zatem przy umowie sprzedaży zawieranej na odległość sprzedawca zobowiązany jest zwrócić kosumentowi cenę uiszczoną za towar, natomiast konsument powinen zwrócić towar w stanie nie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Aby udzielić odpowiedzi na pytanie jakich zmian może dokonać konsument w granicach zwykłego zarządu konieczne jest ustalenie co należy rozumieć pod pojęciem zwykłego zarządu.

Pojęcie zwykłego zarządu w przepisach Kodeksu cywilnego

Przy interpretacji pojęcia zwykłego zarządu punktem wyjścia powinny być przepisy Kodeksu cywilnego. Tam zwykły zarząd pojawia się m.in. w przepisach o zarządzie rzeczą wspólną oraz przepisach ogólnych dotyczących zobowiązań umownych i prawie odstąpienia od umowy. W doktrynie zgodnie przyjmuje się, iż zwykły zarząd obejmuje wszelkiego rodzaju czynności konieczne w toku normalnej eksploatacji rzeczy, czyli mówiąc wprost używanie rzeczy. Szczegółowe ustalenie czynności mieszczących się w tym zakresie nie jest możliwe, gdyż uzależnione jest od rodzaju rzeczy i celu do jakiego przeznaczona jest rzecz.  Przyjmując takie rozumienie określenia zwykłego zarządu można dojść do wniosków, iż kupujący w ramach zwykłego zarządu uprawniony  jest do użwania rzeczy w sposób zgodny z jej przeznaczeniem.

Pojęcie zwykłego zarządu w przepisach ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

Ustalając zakres zwykłego zarządu w kontekście uprawnienia konsumenta do zwrotu towaru w przypadku umów zawieranych na odległość warto wziąć pod uwagę również wydane dotychczas decyzje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawierające interpretacje zapisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Tak m.in. w decyzji wydanej na rzecz spółki Matras S.A. Prezes UOKiK podkreśla, iż ustawodawca w przepisie ustawy przewidującym prawo zwrotu towaru w terminie 10 dni nie uzależnił prawa do odstąpienia od umowy od braku używania rzeczy przez kupującego. W decyzji tej Prezes UOKiK uznał, iż w ramach pojęcia zwykłego zarządu mieści się prawo do używania rzeczy obejmujące prawo od rozpakowania rzeczy, przymierzenia rzeczy bądź też innego jej użycia które pozwoli na zbadanie funkcjonalności rzeczy.

Z kolei uszkodzenie rzeczy przez konsumenta stanowi przekroczenie granicy zwykłego zarządu. Niemniej Prezes UOKiK uznał, iż nawet przekroczenie granic zwykłego zarządu nie pozbawia konsumenta prawa do odstąpienia a jedynie może wiązać się z koniecznością zapłaty na rzecz sprzedającego stosownego odszkodowania.

W nowszych decyzjach, m.in. wydanej na rzecz Vision Express SP sp. z o.o. Prezes UOKiK podtrzymuje dotychczasowe stanowisko precyzując, iż sprawdzenie funkcjonalności rzeczy, do którego uprawniony jest konsument obejmuje sprawdzenie jakości wyrobu poprzez jego dotyk, przymierzenie, sprawdzenie wytrzymałości na określone czynniki jak i zweryfikowanie stanu produktu poprzez stwierdzenie braku mechanicznego uszkodzenia czy usterki.

Reasumując konsument przed odstąpieniem od umowy ma prawo używać rzecz w granicach zwykłego zarządu które obejmuje następujące czynności:

1. rozpakowanie rzeczy z oryginalnego opakowania,
2. przymierzenie rzeczy,
3. sprawdzenie jakości rzeczy poprzez jego dotyk, sprawdzenie wytrzymałości,
4. stwierdzenie braku istnienia mechanicznego uszkodzenia czy usterki rzeczy.

Co więcej, jeżeli w następstwie używania rzeczy dojdzie do uszkodzenia rzeczy, które stanowi przekroczenie granicy zwykłego zarządu rzeczą, kupującemu w dalszym ciągu przysługiwać będzie prawo do odstąpienia od umowy, natomiast sprzedający będzie miał możliwość dochodzenia od kupującego stosownego odszkodowania.

Sprawdź, czy konsumenta ma prawo odstąpić od umowy

Zanim zaczniemy oceniać, czy dokonana zmiana mieścić się w granicach zwykłego zarządu, czy też nie, warto zbadać prawo konsumenta do odstąpienia od umowy. Obecna ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny przewiduje w  następujące wyjątki od tego prawa –  jeżeli strony nie umówiły się inaczej (oznacza, to że wyjątki dla uniknięcia wszelkich wątpliwości powinny być wyraźnie wskazane w regulaminie sklepu internetowego), prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w wypadkach:

1. świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem terminu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy (konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni);
2. dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania;
3. umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym;
4. świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą;
5. świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu;
6. dostarczania prasy;
7. usług w zakresie gier hazardowych.

Poza tym wyjątkami warto również zwrócić uwagę, że nie tylko prawa odstąpienia, ale całej ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie stosuje się do umów zawieranych na odległość:

1. z wykorzystaniem automatów sprzedających,
2. z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu;
3. zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych;
4. dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu;
5. sprzedaży z licytacji.

Powyżej wskazaliśmy wyjątki od prawa odstąpienia od umowy oraz umowy, co do których nie stosuje się przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Pogrubiliśmy także przypadki, które będą miały najczęstsze zastosowanie w przypadku handlu internetowego. Zwracamy jednak uwagę, że każdy tego typu przypadek wymaga indywidualnej analizy i wyjątki należy interpretować zwężająco.

Projektowane zmiany przepisów w ustawie o prawach konsumenta

W nowym projekcie z dnia 20 września 2013 roku o prawach konsumenta, uregulowano uprawnienia konsumenta w przypadku odstąpienia od umowy zawartej na odległość w sposób odmienny. W art. 34 ust. 4 przewidziano wprost, że konsument będzie ponosił odpowiedzialność względem przedsiębiorcy za zmniejszenie wartości rzeczy powstałej w wyniku korzystania z niej w sposób inny niż konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy, chyba że przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy. Zmiana ta z pewnością będzie korzystna dla przedsiębiorców, gdyż jednoznacznie wskazuje na uprawnienie przedsiębiorcy do dochodzenia odszkodowania oraz jak się wydaje precyzyjniej oddaje uprawnienia konsumenta do sprawdzenia rzeczy niż obecny zwykły zarząd.

Zmianie ulegną również wyjątki od prawa odstąpienia od umowy, a przepisy nowej ustawy będą miały zastosowanie także do umów zawieranych z licytacji.

Zmian będzie sporo, dlatego też wszystkich Sprzedawców Internetowych zapraszamy na bezpłatny kurs e-mailowy z nadchodzących zmian na PrawoEcommerce.pl – kurs, przygotowany również przez naszych prawników, szczegółowo omawia kwestie zawarte w nowej ustawie o prawach konsumenta.

Zwykły zarząd a klauzule niedozwolone

W rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa UOKiK znajdziemy sporo wpisów, które zostały uznane za niedozwolone z uwagi na nałożenie na konsumentów obowiązków przekraczających zwykły zarząd. Przykładowo można tutaj wskazać poniższą klauzulę niedozwoloną:

Ryzyko posiadania chociażby jednej klauzuli niedozwolonej to koszt nawet 1000-1500 zł w przypadku wytoczenia pozwu o klauzule niedozwoloną. Aby uniknąć niekorzystnych konsekwencji posiadania klauzul niedozwolonych w regulaminie sklepu specjalnie dla Sprzedawców Internetowych przygotowaliśmy propozycję darmowego sprawdzenia regulaminu sklepu internetowego pod kątem klauzul niedozwolonych – bezpłatny audyt regulamin (kliknij). Dzięki temu szybko dowiesz się, czy Twój regulamin je zawiera.

Newsletter prawny dla sprzedawców internetowych

Dowiesz się pierwszy o ważnych zmianach w prawie i otrzymasz specjalne zaproszenia na nasze webinary z prawnikiem!

ZAPISZ SIĘ!

SUKCES - zapisałeś się!