W tym wpisie zastanowimy się, czy możliwe jest odstąpienie od umowy zakupu perfum w sklepie internetowym i jakie ewentualne konsekwencje niesie ze sobą ich użycie przez konsumenta.
Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o Prawach konsumenta, wśród swoich norm przewiduje również sytuacje kiedy konsument nie będzie mógł skorzystać z prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość – jednym z takich wyjątków jest pkt. 5 art. 38 tejże ustawy:
„Art. 38. Prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów:
5) w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;”.
Czy perfumy są takim właśnie produktem? Odpowiedź niestety nie jest taka prosta.
Zwrot perfum zakupionych w sklepie internetowym
Ustawodawca natomiast nie definiuje pojęć „ochrona zdrowia” oraz „względy higieniczne”, brak jest także jak dotąd orzecznictwa sądów w tej kwestii, co oznacza, że możemy się jedynie domyślać jakich sytuacji będzie dotyczył powyższy przepis. Przyjmuje się, że są to produkty, które mają bezpośredni kontakt z ciałem, co w przypadku zwrotu uniemożliwiłoby dalszą ich sprzedaż. Każdą sprawę należy jednak traktować indywidualnie, ponieważ nie istnieje katalog takich produktów.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w swoim poradniku dla konsumentów dotyczącym ustawy konsumenckiej jako przykład dla tego wyjątku wskazuje np. soczewki kontaktowe.
Komisja Europejska w swoich wytycznych do Dyrektywy Konsumenckiej w odniesieniu do w/w wyjątku od prawa odstąpienia od umowy podaje dodatkowe wskazówki:
Aby możliwe było zastosowanie zwolnienia, o którym mowa w lit. e), towary muszą być zapieczętowane na przykład przy użyciu opakowania ochronnego lub folii z uwagi na rzeczywiste względy związane z ochroną zdrowia lub względy higieniczne. Zwolnienie to może dotyczyć na przykład następujących towarów, które zostały rozpieczętowane przez konsumenta po ich dostarczeniu:
– Produkty kosmetyczne, na przykład szminki;
– Materace
Komisja Europejska wskazuje tutaj przykładowe produkty mając rzeczywisty kontakt z ciałem.
W naszej ocenie perfumy nie będą zaliczać się do przedmiotów, w przypadku których prawo odstąpienia od umowy będzie wyłączone. Użycie ich bowiem przez pierwszego kupującego nie będzie wpływało negatywnie na następnego klienta, dlatego zwrot perfum nie jest niehigieniczny.
Należy jednak zwrócić jeszcze uwagę na poniższe zdanie Komisji Europejskiej zawarte w wytycznych do Dyrektywy Konsumenckiej:
„W przypadku innych produktów kosmetycznych, które nie mogą być traktowane jako zapieczętowane ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, przedsiębiorca może umożliwić konsumentowi sprawdzenie ich w inny sposób, podobnie jak ma to miejsce w sklepie, na przykład dołączając do produktu bezpłatny tester. W takiej sytuacji konsumenci nie muszą otwierać opakowania produktu w celu wykonania przysługującego im prawa do stwierdzenia charakteru i cech produktu.”
Zważywszy na powyższe warto by było wprowadzić małe testery, które byłyby dołączane do każdego produktu zakupionego w danym sklepie. Dzięki temu konsument mógłby zapoznać się z zapachem perfum bez otwierania opakowania. Tym samym gdyby jednak odstąpił on od umowy sprzedaży, sklep otrzymałby zapakowany, nienaruszony produkt. Testowanie produktu odbywałoby się wówczas tak jak w sklepie stacjonarnym. Ewentualne naruszenie opakowania mogłoby się spotkać natomiast z możliwym żądaniem odszkodowawczym – należy bowiem zwrócić uwagę na art. 34 ust. 4 ustawy o prawach konsumenta.
„Konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy, chyba że przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy zgodnie z wymaganiami art. 12 ust. 1 pkt 9.”
Zdaniem UOKiKu oraz Komisji Europejskiej sprawdzenie jakości towaru ma odbywać się w taki sam sposób w jaki mógłby zrobić to w sklepie stacjonarnym. W związku z powyższym, że w świetle naszego przypadku, gdyby konsument naruszył folię i opakowanie produktu, pomimo, że miał on możliwość zapoznania się z przedmiotem na podstawie dołączonego testera, sprzedający mógłby dochodzić odszkodowania za zmniejszenie wartości towaru.
Podsumowanie
Z powyższego wynika, że w przypadku zwrot perfum powołanie się na wyjątek od prawa odstąpienia od umowy może nie być skuteczne. Bezpieczniej w takim wypadku będzie umożliwić konsumentom odstąpienie od umowy ich zakupu. Dobrym rozwiązaniem będzie udostępnienie razem z perfumami ich testerów, co pozwoli uniknąć otwierania opakowań przez konsumentów oraz może pozwolić dochodzić ewentualnego odszkodowania.
Aktualizacja 2019 rok
Chociaż artykuł przygotowany został pierwotnie ponad 2 lata temu, w dalszym ciągu śledzimy aspekty prawne zwrot perfum w kontekście omawianego wyjątku. Postanowiliśmy zaktualizować powyższe rozważania o analizę stosunkowo niedawno wydanego orzeczenia odnoszącego się do perfum, a mianowicie – wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 listopada 2018 roku (sygn. akt. VII Aga 1142/18). W sprawie jaką rozważał Sąd Apelacyjny, pewien sprzedawca za pośrednictwem sklepu internetowego sprzedawał perfumy. Klientami sklepu byli konsumenci. W regulaminie sklepu przewidziano prawo odstąpienia od umowy oraz przewidziano wyjątek odnoszący się do zwrotu perfum. Poprzez jeden z zapisów zaznaczono bowiem, że odstąpienie od umowy „Jest możliwe tylko w przypadku jeżeli produkt nie jest zniszczony, lub w żaden sposób użytkowany, otwierany, testowany, zerwana folia”
Chociaż w sprawie częściowo znajdowała zastosowanie poprzednio obowiązująca ustawa sprzed 25 grudnia 2014 roku, stanowisko Sądu wyrażone w tym wyroku jednoznacznie potwierdza to, iż obecna treść wyjątku i sprzedaży „produktów dostarczanych w zapieczętowanym opakowaniu, którego po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu” nie znajduje zastosowania do zwrotu perfum. Zatem co do zasady klient, który zakupił w sklepie internetowym perfumy, będzie mógł skorzystać z prawa odstąpienia od umowy na normalnych zasadach.
Co ciekawe, zgodnie z art. 10 ust. 3 pkt. 5 poprzednio obowiązującej ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny – konsumentowi nie przysługiwało prawo odstąpienia od umowy w przypadku zakupu perfum w sklepie internetowym. W ocenie Sądu bowiem „perfumy, które były otwierane, testowane i użytkowane nie będą mogły być sprzedane ponownie jako produkt pełnowartościowy. Perfumy otwierane tracą swe właściwości zapachowe (chemiczne) z uwagi na kontakt ze światłem, zbyt wysoką temperaturą, nadmierną wilgotnością. (…) Ponowna sprzedaż perfum otwieranych, uszkodzonych lub z naruszonym opakowaniem jest prawdopodobnie możliwa, jednakże nie za swą pierwotną cenę. Istota instytucji odstąpienia od umowy zostanie w tym wypadku naruszona. Konsument otrzyma bowiem swe świadczenie w całości (zwrot ceny), zaś przedsiębiorca towar, który utracił przynajmniej częściowo swe właściwości.”
Na co z kolei wskazał Sąd Okręgowy w tej sprawie uzasadniając brak możliwości zastosowania wyjątku od prawa odstąpienia od umowy w przypadku zwrot perfum t przez konsumenta tego typu produktów w otwartym opakowaniu nie powoduje sytuacji, że zwracany produkt posiadać będzie inne właściwości, co dostarczony konsumentowi. Zwracane przez konsumentów perfumy mogą być bez wątpienia ponownie włączone do obrotu, nawet w przypadku gdy oryginalne opakowanie zostanie w jakiś sposób naruszone. Zwykle w przypadku perfum może dojść do naruszenia zewnętrznej folii, nie zaś pudełka, w którym znajdują się perfumy, stąd łatwość wprowadzenia do obrotu takiego produktu. Należy w tym miejscu wskazać, że głównym celem art. 38 pkt 5 ustawy – prawa konsumentów jest ochrona interesów przedsiębiorcy, gdy przedmiotem świadczenia są rzeczy wykazujące specyficzne właściwości wymagające transportu w zamkniętym opakowaniu. Chodzi o rzeczy, które – po otwarciu opakowania – nie mogą być następnie przedmiotem transportu ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych.
Dalej czytamy – „Gdyby konsument otworzył opakowanie i odstąpił od umowy dotyczącej wspomnianych rzeczy, przedsiębiorca nie byłby w stanie ponownie zaoferować ich innemu nabywcy (Tomasz Czech, Komentarz do art. 38 ustawy o prawach konsumenta, WKP wyd. I). przykładowymi produktami, które są wyłączone od możliwości zwrotu są m.in. artykuły spożywcze, produkty kosmetyczne – szminki, tusze do rzęs itp., produkty chemiczne wykorzystywane w gospodarstwie domowym, opatrunki, strzykawki, a zatem produkty których naruszenie sterylności wyłącza możliwość zwrotu towaru, mając na względzie ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych.
Podsumowanie po raz drugi
Podsumowując raz jeszcze całość – nasze wcześniejsze stanowisko zostało jednoznacznie potwierdzone w orzecznictwie. Co do zasady klient kupujący w sklepie internetowym perfumy, nawet po otwarciu folii może skorzystać z odstąpienia od zasady na normalnych zasadach. Inną kwestią jest możliwość dochodzenia odszkodowania w razie otrzymania produktu, który był użytkowany w sposób nadmierny.
Z dużą dozą pewności natomiast można zastosować omawiany wyjątek dot. rzeczy dostarczanej w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu do takich produktów jak: artykuły spożywcze, produkty kosmetyczne – szminki, tusze do rzęs itp., produkty chemiczne wykorzystywane w gospodarstwie domowym, opatrunki, strzykawki, a zatem produkty których naruszenie sterylności wyłącza możliwość zwrotu towaru, mając na względzie ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych.
