Reklamacja silnika samochodowego, to nie jest prosta sprawa. Szczególnie jak się okazuje, że silnik był spawany, choć w jego opisie na popularnej platformie handlowej zabrakło tej informacji. Dodatkowo Sprzedawcy często zastanawiają się, jak wygląda kwestia ich odpowiedzialności za wady produktu w przypadku transakcji B2B, tj. takich, w których po obu stronach występują przedsiębiorcy. To samo pytanie zadają sobie także przedsiębiorcy, którzy w tego typu transakcjach występują po stronie kupującego.
W tym artykule omawiamy sprawę reklamacji spawanego silnika samochodowego, aby pokazać w jaki sposób może wyglądać odpowiedzialność sprzedawcy w takich przypadkach. Sprawa jest nam o tyle dobrze znana, że nasi prawnicy reprezentowali w niej kupującego, a cała reklamacja i sprawa sądowa zakończyła się dla niego pozytywnie.
Zakup spawanego silnika – początek historii
Klient będący przedsiębiorcą zakupił na Allegro używany silnik do samochodu BMW. Zakup był związany z działalnością gospodarczą klienta, który prowadził warsztat samochodowy. Sprzedawca zataił jednak w opisie oferty, że silnik będący przedmiotem aukcji był spawany. Spawanie było wyraźnie widoczne na silniku. W związku z tym, klient odstąpił od umowy sprzedaży za pośrednictwem systemu rozwiązywania sporów dostępnego w serwisie Allegro i zażądał zwrotu zapłaconej przez siebie ceny silnika oraz kosztów przesyłki zwrotnej. Odstąpienie od umowy zostało następnie powtórzone i podtrzymane z jednym z pism klienta w toku sprawy. Następnie, klient odesłał silnik sprzedawcy.
Sprawanie = wada istotna
Ze względu na odmowę sprzedawcy uznania odstąpienia od umowy, klient wniósł do sądu pozew o zapłatę. Sprzedawca w odpowiedzi na pozew wskazał, że klient utracił uprawnienia z tytułu rękojmi, ponieważ nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie o wadzie. Poza tym, jak wskazał sprzedawca, produkt w rzeczywistości był pozbawiony wad.
W toku postępowania sąd ustalił, że silnik był faktycznie spawany i że ten fakt został zatajony w ofercie sprzedawcy. Sąd powołał biegłego w dziedzinie mechaniki samochodowej w celu ustalenia czy spawanie należy uznać za wadę silnika i czy ma ono wpływ na jego wartość. Biegły ustalił, że co do zasady operacja spawania kadłuba silnika może być skutecznie stosowana i przynosi pozytywne rezultaty. Warunkami jednak są: niewielki zakres prac oraz poprawne wykonanie operacji. Poprawne wykonanie to takie, w wyniku którego kadłub silnika nie zmieni swoich wymiarów geometrycznych. Ponieważ jednak producent silników BMW nie przewiduje możliwości przeprowadzenia prac spawalniczych silnika, to pospawany silnik tej marki zawsze będzie trzeba uznać za wadliwy. Co więcej, jak wskazał biegły, opiniowany przez niego zespawany silnik nie ma tych samych właściwości, co silnik niespawany takiej klasy i marki oraz takiego przebiegu i rocznika.
Sąd uwzględnił pozew klienta opierając się na ustaleniach faktycznych, opinii biegłego oraz analizie przepisów regulujących kwestię wady oraz prawidłowego wykonania umowy sprzedaży. Ustalenia faktycznie oraz wnioski biegłego opisaliśmy w poprzednich akapitach. Jeżeli chodzi o przepisy, sąd przyjął jako podstawę wyroku przepisy o rękojmi przy sprzedaży.
Zgodnie z art. 560 § kodeksu cywilnego: „Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.”
Takie właśnie oświadczenie o odstąpieniu od umowy zostało przez klienta (kupującego) złożone w niniejszej sprawie za pośrednictwem systemu rozwiązywania sporów platformy Allegro i ponownie z jednym z pism przesłanych sprzedawcy w toku sprawy.
Jak wskazał sąd: „Instytucja odstąpienia od umowy została uregulowana w przepisach art. 491-493 kodeksu cywilnego. Przyjmuje się, że odstąpienie od umowy jest jednostronnym oświadczeniem woli skierowanym do drugiej strony umowy, skutkiem którego jest wygaśnięcie wynikającego z tej umowy stosunku zobowiązaniowego, zaś sama umowa traktowana jest jako niezawarta. Jest to prawo zaliczane do kategorii praw kształtujących, które działa ex nunc (tj. z mocą wsteczną).” Za podstawę odstąpienia od umowy w tej sprawie trzeba uznać art. 560 kodeksu cywilnego, natomiast sama instytucja odstąpienia (co oznacza odstąpienie) została uregulowana w art. 491-493 kodeksu cywilnego.
Zgodnie art. 563 § 1 kodeksu cywilnego: „Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku, gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.”
Jak ustalił sąd, klient niezwłocznie zawiadomił sprzedawcę o wadzie. Tak samo jak odstąpienie od umowy, zawiadomienie zostało złożone najpierw za pośrednictwem systemu rozwiązywania sporów platformy Allegro i ponownie z jednym z pism przesłanych sprzedawcy w toku sprawy.
Ponadto, sąd uznał, że wada miała charakter istotny, co eliminuje kwestię wynikającą z przepisu art. 560 § 4 kodeksu cywilnego: „Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.” Nie ma również znaczenia, że silnik był sprzedany jako używany, ponieważ wada będąca przedmiotem sporu została zatajona. Klient mógł się spodziewać, że kupi silnik sprawny oraz mający jakość taką, jakiej można oczekiwać po używanym silniku marki BMW. Tak więc spawanie silnika, które jak wyjaśnił biegły, jest niedopuszczalne w tego typu silnikach, należy uznać za wadę silnika będącą podstawą do roszczeń z tytułu rękojmi przy sprzedaży.
W opisywanej sprawie sąd uwzględnił pozew klienta. Sąd nakazał sprzedawcy zwrócić klientowi zapłaconą przez niego cenę silnika. Koszty odesłania silnika do sprzedawcy nie zostały zasądzone, ponieważ klient nie przedstawił potwierdzenia poniesienia tego wydatku.
Rękojmia między przedsiębiorcami
Sprzedawcy mogą jednak zadawać pytanie: co z możliwością wyłączenia rękojmi w relacjach B2B, z której sprzedawcy często korzystają? Taka możliwość wynika z art. 558 § 1 kodeksu cywilnego: „Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych.”
Obecnie obowiązujące przepisy o rękojmi nie zabraniają sprzedawcy wyłączyć rękojmi w transakcjach B2B. Niedopuszczalne jest jedynie wyłączenie w przypadku, gdy kupującym jest konsument. Co więcej, wyłączenie rękojmi jest na dzień dzisiejszy możliwe w stosunku do przedsiębiorców mających niektóre uprawnienia konsumenta. Regulacje dotyczące tych firm obowiązują od 1 stycznia 2021 r. i więcej można o nich przeczytać tutaj.
W opisywanej tutaj sprawie sprzedawca nie wyłączył jednak rękojmi wobec klienta (przykładowo nie zawarł takiej informacji w odpowiedniej zakładce w ofercie w serwisie Allegro). Co więcej, można byłoby zastanawiać się, czy takie wyłączenie nie byłoby bezskuteczne w świetle art. 558 § 2 kodeksu cywilnego „Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.”
W przypadku skutecznego wyłączenia rękojmi, zastosowanie mogłyby dodatkowo znaleźć ogólne przepisy o wykonywaniu umów. Ich częścią są wspomniane już przepisy dotyczące odstąpienia od umowy z powodu nieprawidłowego jej wykonania (tyle że tym razem nie w ramach rękojmi a w ramach przepisów o wykonywaniu umów generalnie). Zatem z dużym prawdopodobieństwem klientowi udałoby się doprowadzić do zwrotu zapłaconej sprzedawcy kwoty, tyle że z użyciem innej podstawy prawnej. Tutaj sprzedawca także się nie zabezpieczył i nie przewidział żadnych ograniczeń swojej odpowiedzialności w tym zakresie.
Zmiany w reklamacjach 2022
Niekorzystne dla sprzedawców zmiany w zakresie wyłączenia rękojmi wejdą w życie w 2022 r. Wyłączenie rękojmi stanie się niemożliwe w stosunku do wspomnianych wyżej przedsiębiorców na prawach konsumenta. Będą oni mogli z rękojmi korzystać na identycznych zasadach jak konsumenci.
Wejście w życie tych zmian opóźniło się: miały one wejść w życie 1 stycznia 2022 r. Obecnie należy spodziewać się ich wejścia w życie w pierwszych miesiącach 2022 r. Warto jednak pamiętać, że nowe przepisy będą miały zastosowanie jedynie do umów zawartych od momentu ich wejścia w życie. Zatem wyłączenia rękojmi w stosunku do firm zawarte w umowach lub w regulaminach obecnie, pozostaną ważne w stosunku do umów sprzedaży zawartych przed wejściem w życie nowych przepisów. Więcej o nowych przepisach mogą Państwo przeczytać tutaj.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszym webinarem dotyczącym tego samego tematu.
Podsumowując niniejszą sprawę, warto wskazać, że również w umowach typu B2B dostarczenie wadliwego towaru może skutkować odpowiedzialnością sprzedawcy za nieprawidłowe wykonanie umowy.
Masz jakiekolwiek pytania związane z tym artykułem? Zastanawiasz się w jaki sposób uregulować kwestię odpowiedzialności za wady towaru w transakcjach B2B? Nasi specjaliści są do Twojej dyspozycji. Możesz skontaktować się z nami np. pod adresem email: kontakt@prokonsumencki.pl.
