Jedna z naszych Klientek zadała nam ostatnio bardzo ciekawe pytanie dotyczące sposobu liczenia terminu na odstąpienie od umowy w przypadku, jeżeli sprzedawca umożliwia grzecznościową wymianę towaru, a konsument skorzysta z tej możliwości. Czy w takim wypadku termin ten należy liczyć od dnia otrzymania pierwszej przesyłki z towarem, czy też od dnia otrzymania kolejnej przesyłki z towarem wymienionym?
W tym konkretnym przypadku sytuacja była o tyle ciekawa, że jeżeli przyjąć dzień wcześniejszy, to konsumentka nie miałaby już prawa odstąpić od umowy z uwagi na upływ 14 dniowego terminu. W drugim przypadku mogłaby z takiej możliwości skorzystać.
W tym wpisie postaramy się odpowiedzieć na to pytanie.
Grzecznościowa wymiana towaru – jakie przepisy mają zastosowanie
Na wstępie należy sprecyzować, że w całej sprawie chodzi o tzw. grzecznościową wymianę towaru, a nie wymianę w ramach reklamacji. W przypadku grzecznościowej wymiany towaru sprzedawca umożliwia swojemu klientowi dokonanie wymiany towaru na inny, najczęściej bez podania przyczyny i w określonym terminie. Taka wymiana jest bardzo popularna w sklepach z odzieżą.
Przepisy prawa nie regulują wprost takiej wymiany – jest ona wprowadzana do umów sprzedaży zgodnie z zasadą swobody umów. Idąc dalej należy stwierdzić, że brak jest także przepisów, które nakazywałyby sprzedawcy na udostępnienie możliwości takiej wymiany. Sprzedawca może, ale nie musi udostępnić taką możliwość – jeżeli jednak już ją udostępni, to klient ma prawo z niej korzystać.
> O podobnej kwestii pisaliśmy w przypadku zwrotów w sklepach stacjonarnych – przeczytasz o tym tutaj: Czy można zwrócić towar zakupiony w sklepie stacjonarnym? Piszemy o tym, jakie uprawnienia ma kupujący w sklepie tradycyjnym
Reasumując – możliwość grzecznościowej wymiany stanowi zastrzeżenie umowy sprzedaży zawieranej między sprzedawcą, a klientem. Ustalenie to będzie miało swoje konsekwencje na liczenie biegu terminu na odstąpienie od umowy bez podania przyczyny – o czym piszemy w dalszej części.
Wymiana towaru, a bieg terminu na odstąpienie od umowy
Od kiedy zatem należy liczymy 14 dniowy termin na zwrot towaru (mowa tutaj o odstąpienie umowy bez podania przyczyny – o zwrocie towaru szerzej piszemy tutaj).
Skoro uznajemy, że możliwość wymiany jest zastrzeżeniem umownym, to w tym wypadku termin ten powinien być liczony od dnia otrzymania pierwszej przesyłki – nie mamy tutaj do czynienia z zawarciem kolejnej umowy sprzedaży, co pozwalałoby przyjąć odmienną koncepcję. Termin na odstąpienie od umowy jest terminem zawitym – nie ulega on ani zawieszeniu ani przerwaniu – dokonanie wymiany nie może zatem powodować, że ten termin mógłby ulec przedłużeniu.
Uznanie zastrzeżenia wymiany, jako zastrzeżenia umownego potwierdzają także wypowiedzi doktryny przy okazji regulacji dotyczącej sprzedaży na próbę, które także stanowi zastrzeżenie umowne:
W systemach „prokonsumenckich” występuje też, adoptowany do warunków polskich, odmienny od uregulowanego w komentowanym przepisie typ zastrzeżenia uprawnienia do wymiany nabytej rzeczy na inną lub wręcz odstąpienia od umowy, w sytuacjach kiedy rzecz nabywcy się nie spodoba. Na gruncie polskiego prawa uznaje się odrębność takiego zastrzeżenia – realizacja uprawnienia leży wyłącznie w gestii kupującego i nie jest zależna ani od wyniku próby, ano od podania przyczyn takiej decyzji (tak m.in. J. Skąpski, w: SPC, t. 3, cz. 2, s. 165; W. J. Katner, w: SPP, t. 7, s. 22). – Art. 592 KC red. Gniewek 2016, wyd. 7/Jezioro
oraz
Druga wątpliwość dotyczy zastrzeżenia w umowie, często obwieszczanego ogólnie przez sprzedawcę, że kupujący może wymienić rzecz na inną, a w praktyce niektórych krajów o przesadnym nastawieniu prokonsumenckim (np. USA), że może nawet odstąpić od umowy, jak mu się rzecz nie będzie podobała. Przyjąć należy, że nie jest to sprzedaż na próbę w rozumieniu Kodeksu cywilnego, tylko odrębne zastrzeżenie umowne 34. Wykonanie uprawnienia kupującego zależy wyłącznie od jego woli, bez względu na wynik próby, albo poddanie rzeczy nabytej jakimkolwiek próbom. Powodu z zasady nie trzeba podawać, zwrot rzeczy może wynikać z rozmyślenia się kupującego, względów estetycznych itp. Od połowy lipca 1995 r. nie obowiązują już reguły zawarte w dawnej uchwale Nr 71 RM, dotyczącej sprzedaży konsumenckiej przez byłe jednostki handlu uspołecznionego. Przewidziany był w nich 5-dniowy termin od zakupienia towaru, uprawniający kupującego do zwrócenia go sprzedawcy. Podobny przepis nie znalazł się w rozporządzeniu RM z 1995 r. w sprawie szczegółowych warunków sprzedaży z udziałem konsumentów, a także w ustawie z 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Oczywiście takie uprawnienie może się znaleźć mocą klauzuli umownej – SPP T. 7, red. Rajski/Katner, Pisuliński
Powyższe rozważania mają oczywiście zastosowanie w sytuacji, gdy poza zastrzeżeniem umownym możliwości wymiany brak jest innych zapisów, które mogłyby w inny sposób ustalić bieg terminu na odstąpienie od umowy. Nie jest wykluczone, że sprzedawca może przyjąć bardziej prokonsumencki sposób liczenia tego terminu – to jest od otrzymania wymienionego towaru.
Podsumowanie
Jak widać nawet najprostsza wymiana towaru może powodować sporo wątpliwości i pytań. Mamy nadzieję, że ten wpis pozwoli choć w części wyjaśnić istniejące wątpliwości w tym zakresie.
Jesteś sprzedawcą i masz podobne pytania lub wątpliwości? Skontaktuj się z naszymi prawnikami, chętnie pomożemy!
- kontakt@prokonsumencki.pl
- 61 847 55 18
